Satelity w opałach. Głęboko w Ziemi dzieje się coś niepokojącego

Anomalia magnetyczna nad Atlantykiem coraz szybciej się rozrasta. Satelity są narażone na promieniowanie, ale problem może mieć także ISS.

Głęboko we wnętrzu Ziemi dzieje się coś niezwykle niepokojącego. Luka w ziemskim polu magnetycznym nie tylko nie znika, ale rośnie w siłę. Nowe dane Europejskiej Agencji Kosmicznej ujawniają, iż tylko w ciągu ostatniej dekady osłabienie pola powiększyło się o obszar niemal równy połowie Europy. A to może oznaczać kłopoty, zwłaszcza dla satelitów i astronautów.

Magnetyczna tarcza z ubytkami

Ziemskie pole magnetyczne działa jak niewidzialna tarcza chroniąca planetę przed strumieniami naładowanych cząstek płynących ze Słońca. Nie jest ono jednak idealnie jednolite – w niektórych miejscach słabnie, tworząc dziury magnetyczne. Największa z nich znajduje się nad południowym Atlantykiem i nosi nazwę Anomalii południowoatlantyckiej. Od 2014 r. tę strefę obserwuje konstelacja satelitów Swarm zarządzana przez ESA. Najnowsze analizy pokazują, iż anomalia nie tylko się rozszerza, ale i intensyfikuje, szczególnie w kierunku Afryki. Co gorsza, tempo tych zmian wyraźnie przyspieszyło po 2020 r.

Za siłę pola magnetycznego odpowiadają ruchy stopionego żelaza w jądrze Ziemi, które generują prądy elektryczne. Swarm jednak ujawnia, iż pod powierzchnią naszego globu dzieje się coś o wiele bardziej złożonego. W regionie objętym anomalią pole magnetyczne wykazuje nietypowe zachowanie – zamiast wychodzić z wnętrza Ziemi, zawija się z powrotem w kierunku jądra. Takie zachowanie wskazuje na istnienie osobliwych struktur pomiędzy płaszczem a zewnętrznym jądrem planety.

Profesor Chris Finlay z Duńskiego Uniwersytetu Technicznego, główny autor badań, zaznacza, iż te osobliwości mogą być niezwykle ważne dla zrozumienia nie tylko samej anomalii, ale i ogólnego funkcjonowania ziemskiego pola magnetycznego.

Zagrożenie dla satelitów i ISS

W czasach przed erą kosmiczną anomalia nie była większym problemem. Dziś jednak, gdy nad Ziemią krąży tysiące satelitów, a Międzynarodowa Stacja Kosmiczna regularnie przelatuje nad strefą SAA, osłabienie magnetycznej tarczy może prowadzić do bardzo dużych szkód. W tych rejonach promieniowanie słoneczne dociera do niższych warstw atmosfery, powodując zakłócenia w komunikacji, awarie elektroniki, a choćby przestoje w pracy ISS. Zmniejszona ochrona magnetyczna to także bardzo duże wyzwanie dla operatorów misji kosmicznych, zwłaszcza iż promieniowanie w anomalii może osiągać poziomy niebezpieczne dla urządzeń niewyposażonych w dodatkowe osłony.

Dane z satelitów Swarm pokazują, iż pole magnetyczne Ziemi zmienia się niepokojąco dynamicznie także w innych regionach. Wzmocniło się nad Syberią, ale jednocześnie osłabło nad Kanadą, aż o powierzchnię równą niemal Indiom. To jednak nie wszystko. Od XIX w. magnetyczny biegun północny przesuwa się w kierunku Syberii, co ma znaczenie m.in. w kontekście prawidłowego działania systemów nawigacyjnych.

Oczywiście naukowcy nie spodziewają się natychmiastowej katastrofy. Zmiany będą zachodzić stopniowo, jednak w ostatnich latach znacząco przyśpieszyły. Powinniśmy pamiętać o tym, iż ziemska tarcza ochronna nie jest niezniszczalna. Kolejne lata jej obserwacji prawdopodobnie ujawnią, czy stoimy u progu poważniejszych zmian, czy też obecny stan to chwilowe zaburzenie.

*Grafika wprowadzająca wygenerowana przez AI