Dzięki dostępności cyfrowej zyskujemy wszyscy

Wyobraź sobie, iż wracasz z zakupów. W rękach masz ciężkie torby z zakupami. Jest potwornie gorąco. Wchodzisz do 10-piętrowego budynku i okazuje się, iż nie ma tam windy. Jako osoba sprawna prawdopodobnie poradzisz sobie z tą sytuacją, będzie po prostu trochę ciężej niż zwykle. Dla osoby poruszającej się na wózku lub dla kogoś starszego może to jednak być bariera nie do pokonania. Czasem ciężko to sobie wyobrazić, ale w świecie cyfrowym również można napotkać tego typu blokady.

Jako projektantka w swoich projektach dużą uwagę poświęcam dostępności cyfrowej. Stało się to już nawykiem i jedną z dobrych praktyk, które stosuję niemalże automatycznie. Dbam o takie podstawy jak czytelność, odpowiednie kontrasty, wielkość tekstu. przez cały czas jednak trafiam na klientów, którzy dziwią się tym praktykom i lekceważą ich istotność. ”Przecież moja strona ma sprzedawać produkty dla dzieci, po co mi te ułatwienia dla osób starszych?”

Wierzę w to, iż to nie są złe intencje, tylko brak edukacji w temacie. W szkole nikt nas (a przynajmniej mnie!) nie uczył o tym, jak różnorodni są ludzi i jak różne mogą mieć potrzeby. Z tego powodu, zwykle automatycznie, zakładamy, iż wszyscy są tacy jak my i mają takie same potrzeby.

Przyzwyczailiśmy się już do toalet dla osób z niepełnosprawnościami, wind i innych usprawnień w przestrzeniach publicznych, prawda? Zaczęły się one pojawiać kilkanaście lat temu. Jednak nie wydarzyło się to ot tak, samoistnie. Musiało to zostać uregulowane prawnie, aby było wdrażane i egzekwowane. I to samo czeka teraz świat cyfrowy, bo niedługo wchodzą w życie nowe przepisy mające na celu sprawić, iż internet stanie się przestrzenią bardziej dostępną i dopasowaną do różnorodnych potrzeb. I bardzo dobrze, bo wiele naszego życia odbywa się teraz właśnie tam, w internecie.

Nie przegap najważniejszych trendów w technologiach!
Zarejestruj się, by otrzymywać nasz newsletter!

Nowe regulacje prawne

Już w czerwcu 2025 wchodzi w życie Europejski Akt o Dostępności (ang. European Accessibility Act). Jest to inicjatywa mająca na celu zwiększenie dostępności produktów i usług na terenie Unii Europejskiej dla osób z niepełnosprawnościami. Główne założenia tego aktu obejmują wprowadzenie jednolitych standardów dostępności dla różnych sektorów takich jak: technologie cyfrowe, transport, bankowość oraz handel elektroniczny. Akt zobowiązuje państwa członkowskie do wprowadzenia przepisów, które umożliwią osobom z niepełnosprawnościami pełniejszy udział w życiu społecznym i gospodarczym.

Nie wszyscy muszą wiedzieć, iż już od 2019 roku podmioty publiczne zobowiązane są przestrzegać zasad dostępności. Opisane zostało to w ustawie z dnia 4 kwietnia 2019 r. o dostępności cyfrowej stron internetowych i aplikacji mobilnych podmiotów publicznych. Nieprzestrzeganie tych zasad może skutkować nałożeniem kary od 5000 zł do 10 000 zł.

Na ten moment przepisy obejmują takiej podmioty publiczne jak:

• uczelnie publiczne,
• publiczne zakłady opieki zdrowotnej,
• państwowe i samorządowe instytucje kultury,
• sądy,
• jednostki samorządu terytorialnego,
• organy administracji rządowej i kontroli państwowej,
• szkoły, przedszkola,
• państwowe spółki,
• wspólnoty mieszkaniowe,
• stowarzyszenia.

W kolejnym artykule przeanalizuję, co nowego wprowadza Europejski Akt o Dostępności i co zmieni on dla konsumentów oraz biznesów. Zanim to jednak nastąpi, przyjrzyjmy się bliżej, czym w ogóle jest ta dostępność cyfrowa.

Co to jest dostępność cyfrowa?

Dostępność cyfrowa (ang. digital accessibility) oznacza projektowanie stron internetowych, aplikacji i innych technologii w taki sposób, aby mogli z nich korzystać wszyscy ludzie, niezależnie od swoich zdolności i ograniczeń. Chodzi o to, aby każdy miał równe szanse na korzystanie z technologii, bez względu na poziom sprawności.

Dostępność cyfrowa polega na uwzględnieniu różnych potrzeb użytkowników w procesie projektowania i tworzenia technologii. Oznacza to, iż strony internetowe i aplikacje muszą być przystosowane także do użytku przez osoby z różnymi rodzajami niepełnosprawności. Kilka przykładów:

• Niewidomi i słabowidzący mogą korzystać z czytników ekranowych, które odczytują tekst na stronie na głos. Aby to było możliwe, strony muszą być odpowiednio zaprojektowane – każdy element strony powinien zostać opisany tak, aby czytnik był w stanie go zinterpretować.
• Niesłyszący i niedosłyszący potrzebują napisów do filmów, ale także transkrypcji dźwięków, które mogą wnosić coś do fabuły filmu.
• Osoby z ograniczeniami ruchowymi mogą potrzebować dostępu do stron i aplikacji dzięki klawiatury lub innych urządzeń wspomagających, a nie tylko myszy.
• Osoby z zaburzeniami poznawczymi mogą potrzebować prostszego języka, jasnej struktury strony oraz wolniejszego tempa w prezentacji informacji.

Nie przegap najważniejszych trendów w technologiach!
Zarejestruj się, by otrzymywać nasz newsletter!

Dlaczego dostępność cyfrowa jest ważna?

Dostępność w świecie cyfrowym jest ważna z wielu powodów. Po pierwsze chodzi o równość. Każdy z nas jest obywatelem i ma takie samo prawo do dostępu do informacji oraz usług, także w internecie. Nikt nie powinien być wykluczony.

Badania pokazują, iż ponad 70% użytkowników opuści stronę, jeżeli nie będzie ona dostosowana do ich potrzeb, czyli nie będzie dostępna. Więc chodzi tu także o biznes. Kiedy sklep internetowy nie będzie dostosowany do potrzeb, właściciel straci klienta, i to nie jednego. W Polsce żyje około 14% obywateli z różnego rodzaju niepełnosprawnościami, co daje około 5,4 miliona potencjalnych klientów. To zaskakujące, iż tak wiele biznesów postanawia tych klientów lekką ręką tracić.

Co ciekawe, wyszukiwarka Google już od lat premiuje strony, które są dostępne i sprawia, iż docierają one do większej liczby użytkowników. Nie bez powodu wśród podstawowych zabiegów SEO (ang. Search Engine Optimization, czyli pozycjonowania w wyszukiwarce) są zabiegi zwiększające dostępność strony. Wielu ekspertów i laików wdraża te praktyki nieświadomie, chcąc tylko podwyższyć swoją pozycję na liście wyników wyszukiwania. Jednak w istocie rzeczy tekst alternatywny pomaga czytnikom ekranowym odczytać, co jest na obrazku, którego osoba niewidoma nie jest w stanie zobaczyć. Z kolei stosowanie prostego języka, bez wielokrotnie złożonych zdań, pomaga zrozumieć treści większej liczbie ludzi.

Chcesz wiedzieć jeszcze więcej o dostępności cyfrowej? Przeczytaj tekst Internet nie dla wszystkich! Czym jest dostępność cyfrowa?

Kto potrzebuje dostępności cyfrowej?

Wróćmy na chwilę do przykładu z początku artykułu – windy. Korzystamy z nich chętnie, kiedy tylko nadarzy się okazja. Zaoszczędzają nam wysiłku, pomagają w transporcie zakupów czy mebli do mieszkania. Dla nas są ułatwieniem, a dla innych jedyną szansą, aby dostać się na wyższe piętro.

W świecie cyfrowym istnieją podobne przykłady. Chociażby wspomniane już wcześniej napisy. Z założenia miały pomóc osobom, które nie słyszą, obejrzeć film. Jednak okazało się, iż wykorzystywane są choćby przez szersze grono osób do różnych innych celów. Korzystając z napisów, można szlifować obcy język podczas oglądania ulubionego serialu. Czasami sytuacja wymusza na nas oglądanie w ciszy, na przykład podczas podróży komunikacją miejską lub gdy obok śpi dziecko. Wtedy także pomocne są napisy, bo można kontynuować oglądanie ze ściszonym dźwiękiem, nie przeszkadzając w tym czasie osobom dookoła.

Kiedy tłumaczę klientom, dlaczego dostępność jest ważna i nie dotyczy tylko osób o specjalnych potrzebach, najłatwiej mi się posłużyć przykładem kontrastu. Proszę klienta, aby spróbował skorzystać z aplikacji na dworze, w pełnym słońcu, którego promienie padają na ekran. zwykle jest to bardzo utrudnione, bo kiedy światło nas oślepia, kilka możemy zobaczyć na ekranie telefona. Dla nas są to sytuacje chwilowe, dla innych codzienność. Problem można rozwiązać, przynajmniej częściowo, odpowiednim kontrastem kolorów w interfejsie.

Jak widać, rozwiązania dla osób z niepełnosprawnościami są dla nich niezbędne, jednak jednocześnie wiele innych osób może czerpać z tych rozwiązań korzyści.

Nie przegap najważniejszych trendów w technologiach!
Zarejestruj się, by otrzymywać nasz newsletter!

Przykłady dostępności cyfrowej: Netflix robi to dobrze!

Netflix jest dobrym przykładem platformy, która podejmuje realne kroki, aby być dostępną dla wszystkich użytkowników, niezależnie od ich potrzeb, czyli stosującą projektowanie uniwersalne (co to jest projektowanie uniwersalne, dowiesz się z artykułu „Biznes na miarę XXI wieku? Poznaj projektowanie uniwersalne„). Dzięki ciągłemu monitorowaniu i poprawianiu swoich funkcji dostępnościowych firma pokazuje, jak ważne jest inkluzywne podejście w projektowaniu usług cyfrowych.

Napisy i transkrypcje

Netflix oferuje szeroką gamę opcji napisów i transkrypcji dla swoich użytkowników. Napisy są dostępne w różnych językach i mogą być dostosowane pod względem rozmiaru, koloru i tła, co jest szczególnie przydatne dla osób z problemami wzroku i słuchu. Transkrypcje pomagają również osobom niesłyszącym i niedosłyszącym śledzić dialogi oraz dźwięki tła w filmach i serialach.

Audiodeskrypcje

Audiodeskrypcja to usługa, która dostarcza dodatkowy opis dźwiękowy elementów wizualnych, takich jak akcje, mimika i scenografia. Dzięki audiodeskrypcji osoby niewidome i niedowidzące mogą lepiej zrozumieć, co dzieje się na ekranie. Netflix udostępnia audiodeskrypcję dla wielu swoich oryginalnych produkcji oraz innych popularnych tytułów.

Interfejs użytkownika

Netflix dba o dostępność swojego interfejsu użytkownika, starając się, aby był on intuicyjny i łatwy w obsłudze. Użytkownicy mogą nawigować po serwisie dzięki klawiatury lub technologii asystujących, takich jak czytniki ekranu. Możliwe jest także sterowanie głosowe. Strony są zbudowane zgodnie ze standardami WCAG, co zwiększa ich dostępność dla wszystkich użytkowników.

Przeczytaj Pięć technologicznych rozwiązań dla osób z niepełnosprawnościami, by poznać jeszcze więcej aplikacji dostępnych dla osób z niepełnosprawnościami!

Co to jest WCAG?

Wspomniałam wyżej, iż Netflix stosuje wytyczne WCAG, ale nie wyjaśniłam, co to tak naprawdę jest. WCAG (ang. Web Content Accessibility Guidelines), czyli wytyczne dotyczące dostępności treści internetowych, to zbiór międzynarodowych standardów opracowanych przez World Wide Web Consortium (W3C) mających na celu uczynienie treści internetowych bardziej dostępnymi dla osób z różnymi niepełnosprawnościami.

Wytyczne te są najważniejsze dla projektantów stron internetowych, deweloperów oraz wszystkich, którzy tworzą treści online, ponieważ pomagają zapewnić, iż witryny i aplikacje są użyteczne dla jak najszerszego grona odbiorców.

Istnieje oficjalne polskie tłumaczenie wytycznych WCAG i można je znaleźć pod tym linkiem. Strona odrobinę przeraża swoim wyglądem i rozbudowaną treścią, ale jednocześnie jest to najrzetelniejsze możliwe źródło, jeżeli chodzi o reguły zapewniania dostępności w sieci.

Jako iż jest to zagadnienie bardzo techniczne i interesujące pewnie głównie tylko dla projektantów, oszczędzę wchodzenia w szczegóły. Opowiem o WCAG tylko pobieżnie, aby dać ogląd, jakie zasady zostały już spisane i w niektórych serwisach są wymagane.

Nie przegap najważniejszych trendów w technologiach!
Zarejestruj się, by otrzymywać nasz newsletter!

Najważniejsze założenia WCAG

WCAG opiera się na czterech podstawowych zasadach określanych skrótem POUR, który powstał od pierwszych liter angielskich nazw poniższych zasad.

Postrzegalność (Perceivable)

Informacje i elementy interfejsu użytkownika muszą być przedstawione w sposób, który jest zrozumiały dla wszystkich użytkowników. Oznacza to, iż treści powinny być dostępne zarówno wizualnie, jak i dźwiękowo oraz dostosowane do różnych technologii wspomagających.

Funkcjonalność (Operable)

Interfejs użytkownika oraz nawigacja muszą być możliwe do obsługiwania przez wszystkich użytkowników. Strony internetowe powinny być obsługiwalne dzięki klawiatury, co jest najważniejsze dla osób niemogących korzystać z myszy czy innych akcesoriów.

Ta zasada zawiera także wytyczne określające, iż użytkownik musi mieć wystarczająco dużo czasu w wykonanie zadania. jeżeli istnieje jakiś limit (na przykład limit długości sesji w aplikacjach bankowych), to użytkownik musi zostać o tym poinformowany.

Określone zostały tu także wytyczne mówiące o tym, iż prezentowana treść nie może wywoływać ataków padaczki. To kolejna rzecz, którą możemy kojarzyć z przytoczonego wcześniej przykładu Netflixa. jeżeli w filmie występują efekty stroboskopowe, potencjalnie niebezpieczne dla osób z padaczką, Netflix taką informację podaje.

Zrozumiałość (Understandable)

Informacje oraz sposób obsługi interfejsu powinny być łatwe do zrozumienia. Oznacza to chociażby używanie prostego i klarownego języka, a także wyjaśnienie skrótów i nietypowych słów, jak żargon branżowy. W ramach tej zasady rekomenduje się także stosowanie praktyk, które zapobiegną popełnianiu błędów przez użytkowników.

Solidność (Robust)

Treści muszą być wystarczająco solidne, aby mogły być prawidłowo interpretowane przez różne programy użytkowe, w tym technologie wspomagające. Strony powinny być kompatybilne z przyszłymi technologiami.

Poziomy zgodności WCAG

WCAG definiuje trzy poziomy zgodności, które określają stopień spełnienia wytycznych:

• Poziom A: Podstawowy poziom dostępności, który każda strona powinna spełniać.
• Poziom AA: Średni poziom dostępności, który jest rekomendowany dla większości stron internetowych.
• Poziom AAA: Najwyższy poziom dostępności, który jest wymagający do osiągnięcia i zwykle stosowany w przypadkach, gdy maksymalna dostępność jest niezbędna.

Dostępność cyfrowa ułatwia życie każdemu z nas

Stając się projektantką, nauczyłam się, jak ważna jest dostępność, i staram się, aby projektowane przeze mnie rozwiązania odpowiadały na różnorodne potrzeby.

Znaczenie dostępności cyfrowej jest olbrzymie. Błędne jest przekonanie, iż udogodnienia są potrzebne tylko dla nielicznych. W rzeczywistości, z korzyści płynących z dostępności, korzysta każdy z nas. Podobnie jak winda w budynku nie służy tylko osobom z ograniczeniami ruchowymi, tak projektowanie stron internetowych z myślą o dostępności pomaga ludziom w różnych sytuacjach życiowych. Świat cyfrowy to już nie przyszłość, ale teraźniejszość, i ważne jest, by każdy mógł w nim komfortowo funkcjonować. Dlatego też z niecierpliwością oczekuję na to, co przyniesie Europejski Akt o Dostępności mający na celu usunięcie barier cyfrowych na szeroką skalę.

Autor zdjęcia: fauxels