4 lat temu
Przy okazji mojego edytorialu w dodatku „Nasza Europa” chciałbym przeprowadzić sondaż opinii komcionautycznej. Jakieś 10 lat temu mieliśmy na tym blogu (jeszcze pod starym adresem) serię flejmów na temat cyberkorpów.
Standardowym podejściem w moim bąbelku (a także ówczesną linią redakcyjną „Krytyki Politycznej”) było traktowanie Google’a i Facebooka jako organizacji nieledwie charytatywnych, założonych przez bezinteresownych akademików z Harvarda i Stanforda. Nie robili tego dla pieniędzy, a fe!, kierowało nimi pragnienie niesienia ludzkości lepszych narzędzi poznawczych i komunikacyjnych.
Toczyliśmy wtedy gorące spory w komentarzach, w których część komcionautów bagatelizowała opisywane przeze mnie zagrożenia. „Jak ktoś nie chce, nie musi używać”, „Ja się kryję za firewallem awatara”, „Telegrafu na pewno też się obawiali” – pamiętacie te argumenty?
Jestem ciekaw, czy jeszcze ktoś w nie wierzy, czy raczej już wszyscy dołączyliście do obozu cyberpesymistów. Bez obaw, nie będę za to banować.
Chcę po prostu wiedzieć do jakiego targetu przemawiam. Takiego, który przez cały czas wierzy w „drukarki 3D drukujące drukarki 3D” i „robienie rewolucji przy pomocy soszial mediów” , czy takiego, któremu nie trzeba tłumaczyć zagrożeń związanych z monopolem GAFA. Czy ktoś z was jeszcze wierzy w wolny wybor („nie ma obowiązku korzystania z GAFA”)?
W edytorialu napisałem: „W praktyce w społeczeństwie nie można dziś funkcjonować bez internetu, a z kolei internetu nie można używać z całkowitym pominięciem przynajmniej jednej korporacji tworzącej kartel GAFA”. Wystarczy iż mamy telefona i już jesteśmy skazani albo na G, albo na A.
Coraz trudniej używać internetu bez telefona – pewne usługi są już dostępne wyłącznie przez „aplikację mobilną”. Co raz trudniej zresztą kupić fona bez smart (albo: telewizor bez Androida).
Kiedyś wśród cyberoptymistów z mojego bąbelka popularne było ironizowanie „radia i telegrafu też na pewno się obawiano”. Spory fragment swojej książki poświęciłem polemice z tą ironią.
Owszem, obawiano się – i dlatego zawsze w historii takie wynalazki poddawano ścisłym państwowym regulacjom. Od druku po telewizję!
Pierwszym krajem, w którym zderegulowano druk, była Anglia. Nie stało się to jednak celowo, tylko z powodu porewolucyjnego bałaganu.
W 1688 władzę objął Wilhelm Orański w tzw. Chwalebnej Rewolucji. Licencje na druk, wydane jeszcze za Stuartów, wygasły w 1694. Wilhelm zderegulował druk przez zaniechanie: miał za dużo kłopotów na głowie, żeby wymyślać nowy, porewolucyjny system regulowania druku.
Maszyny tkackie objęte były państwowymi regulacjami aż do czasu wojen napoleońskich. Pierwsze regulacje wprowadził jeszcze Edward VI. A tak swój regulacyjny dekret uzasadniła Elżbieta I: „Mam zbyt wiele miłości dla moich biednych poddanych, którzy zarabiają na chleb parając się dziewiarstwem, żeby finansować wynalazek, który ich doprowadzi do ruiny”.
Podobne zasady obowiązywały w całej Europie, ale angielskie źródła najłatwiej odnaleźć. Jak widać, zasadniczym celem regulacji zawsze była ochrona stabilności państwa, zwykle w postaci ochrony interesu jakiejś grupy społecznej (np. żeby mechanizacja nie niszczyła miejsc pracy). Bo choćby monarcha absolutny musiał się liczyć z poparciem (wbrew pozorom).
Internet do 1995 należał do amerykańskiego państwa. To, co nas zachwycało w pra-internecie z czasów zielonych literek na czarnym tle, było skutkiem ówczesnych regulacji, dających dostęp w praktyce tylko akademikom i wybranym korporacjom.
Popełniliśmy (my, ludzkość) historyczny błąd w przekonaniu, iż kiedy się to sprywatyzuje, otworzy i puści na żywioł, to będzie dalej tak akademicko, wspólnotowo i bezinteresownie. Jak w „Doomie” i „Half-Life”, naukowcy otworzyli portal do piekła, z którego wyleciały demony.
Jak to teraz uregulować, to jest osobne pytanie (i raczej nie na niszowy blogasek drugorzędnego felietonisty). Chciałem tylko na razie się upewnić czy mam tu jeszcze kogoś, kto o Internecie myśli tak jak red. Jan Kapela w roku 2010 (swoją drogą interesujące czy mu już przeszło).
