Mikrofon dynamiczny – czyli jaki i kiedy warto go wybrać?

Najpopularniejsze rodzaje mikrofonów

Rodzajów mikrofonów jest kilka, ale do najpopularniejszych należą:

• Mikrofony dynamiczne
• Mikrofony pojemnościowe
• Mikrofony wstęgowe (to w zasadzie również dynamiki, ale ze względów praktycznych można je oddzielić)
• Mikrofony węglowe

Warto jest mieć na uwadze fakt, iż ramach jednego rodzaju mikrofonu mogą występować znaczące różnice, dlatego nie wszystkie dynamiki są takie same. Mowa tutaj przede wszystkim o różnicach w charakterystyce, kierunkowości i wejściu. Najczęściej spotykamy mikrofony dynamiczne z wtyczką 6,5 mm, XLR i bezprzewodowe; o kierunkowości kardioidalnej i hiperkardioidalnej. Mikrofony mogą mieć też różne kształty i budowę. Do wyboru jest więc kilka rodzajów dynamików i o ile nie wiesz jaki będzie odpowiedni dla Ciebie, to jesteś w dobrym miejscu.

Jak działa mikrofon dynamiczny?

Czy działanie mikrofonu dynamicznego mówi o dynamicznym dźwięku? No nie do końca, chyba, iż muzyk dynamicznie oddala się i przybliża do mikrofonu w czasie występu.

W uproszczeniu – mikrofon zamienia falę dźwiękową na sygnał elektryczny. W mikrofonach dynamicznych to przekształcenie odbywa się dzięki elektromagnesu.

W mniejszym uproszczeniu – na mikrofon dynamiczny składa się: magnes, cewka i membrana. Do membrany przytwierdzona jest cewka, która znajduje się w polu magnetycznym magnesu. Wprawiana w ruch membrana dzięki fali dźwiękowej porusza cewką. I ta drgająca cewka tworzy napięcie, które zamieniane jest w sygnał elektryczny.

Dźwięk zbierany przez mikrofon jest nagrywany przez Twój DAW. Nie wiesz czym jest DAW i na jaki się zdecydować? Zerknij na nasz artykuł o najlepszych programach do tworzenia muzyki.

Czym charakteryzują się mikrofony dynamiczne

Mikrofony dynamiczne są, w porównaniu do pojemnościowych mikrofonów, mniej czułe i mniej głośne. Za sprawą mniejszej głośności potrzebują ustawienia większej mocy na urządzeniu, do którego są wpięte. Zaczynając więc pracę na takim mikrofonie niekiedy zaczyna się od gałki przekręconej na 50%. Nie potrzebują jednak zewnętrznego zasilania i są bardziej odporne na sprzężenia, wilgoć, a choćby na uszkodzenia mechaniczne.

Dynamiki nadają się więc do mikserów, które nie dysponują zewnętrznym zasilaniem. Można je oczywiście wpiąć do interfejsów audio i mikserów, które tym dysponują, ale wtedy należy wyłączyć to dodatkowe zasilanie. Takie zasilanie dla mikrofonów nazywa się fantomowym. Wymagają go mikrofony pojemnościowe, dynamiczne już nie.

Czy mniejsza czułość to minus? Cóż… i tak, i nie. Mniejsza czułość zawiedzie, kiedy oczekuje się selektywnego, dokładnego brzmienia; zwłaszcza, kiedy nagrywa się w pomieszczeniu, w którym zadbano o jego akustykę i ta selektywność jest możliwa do uzyskania. Aspekt ten może być jednak zaletą, kiedy pomieszczenie nie jest przystosowane do nagrań – jest np. pogłos, czyli dźwięk odbija się od ścian i wraca do mikrofonu, co powoduje nieprzyjemny efekt w nagraniu. Mikrofon o małej czułości po prostu nie zarejestruje niuansów pomieszczenia. Nie złapie też drobnych pomyłek wokalisty jak mlaśnięcia (chyba, iż się gainu nie pożałowało, ale wtedy mogą wystąpić sprzężenia).

Kierunkowość mikrofonów dynamicznych

Najczęściej spotyka się mikrofony dynamiczne kardioidalne, ewentualnie hiperkardioidalne i superkardioidalne – ogółem rzecz biorąc jednokierunkowe. Te typy najlepiej zbierają dźwięk wzdłuż swojej osi, czyli mówić do takiego mikrofonu trzeba na wprost, a nie pod kątem, czy z boku. Im dalej od osi mikrofonu, tym gorzej zbierany jest dźwięk. Czy to oznacza, iż można chwycić mikrofon zakrywając główkę po bokach i zostawiając jedynie miejsce na czubku mikrofonu? Nie, nie można, ponieważ to wywołuje efekt zbliżeniowy, czyli deformuje charakterystykę mikrofonu na niekorzyść nagrania – uwypukla niższe częstotliwości, a dźwięk jest stłumiony i jakby oklapnięty.

Nagraniu zarejestrowanemu w ten sposób brakuje przestrzeni, powietrza i wysokich częstotliwości. Dźwięk jest dudniący i zamulony. Bardzo trudno jest naprawić taki błąd w post produkcji. Najczęściej po prostu się nie da. o ile zależy nam na osiągnięciu ciemnego, niemal mrocznego brzmienia, to doskonałym sposobem na to będzie użycie korektora. Najprostszy EQ wbudowany w DAW powinienem zadziałać, można oczywiście ściągnąć inny z Internetu. Jednak próba uzyskania niskiego, ciemnego dźwięku dzięki zakrywania grilla mikrofonu to słaba technika.

Chcesz na własne ucho przekonać się, dlaczego nie warto zakrywać ręką kopułki mikrofonu? Proszę bardzo!

Wtyki mikrofonów dynamicznych

Najczęściej spotyka się mikrofony dynamiczne na XLR i 6,5 mm. Są jeszcze bezprzewodowe i na USB, ale pierwszy typ to rzadkość, a drugi to zastosowanie do karaoke, dlatego nie ma co się nad nimi rozwodzić.

Czy jeden z tych wtyków jest lepszy od drugiego? Ogólna opinia jest taka, iż XLR działa lepiej i jest w tym trochę racji. Profesjonalne mikrofony działają na XLR właśnie i interfejsy audio produkowane są pod taką konfigurację. Niekiedy w interfejsach i mikserach spotyka się tzw. combo, czyli gniazdo, które jednocześnie przyjmie XLR, jak i podłużny wtyk 6,5 mm. Wybierając mikrofon lepiej skupić się na XLR i dobrać interfejs, który również je obsługuje. To bardziej uniwersalne i domyślne ustawienie.

Kiedy sprawdzi się mikrofon dynamiczny?

Dynamik świetnie sprawdzi się:

• kiedy Twoje pomieszczenie nie jest akustycznie przystosowane do nagrywania dźwięku
• na sceniczne występy
• w nagrywaniu instrumentów i głosu (również do podcastów)
• kiedy wokalista w Twoim studiu nie jest przyzwyczajony do pracy z mikrofonami pojemnościowymi
• kiedy Twój budżet jest ograniczony do jednego mikrofonu i potrzebujesz czegoś uniwersalnego

Mikrofon dynamiczny to rewelacyjne wyjście na scenę i do początkującego studia. Scena to bardzo specyficzne środowisko pracy – różne warunki środowiskowe, a niekiedy pogodowe; sporo hałasu ze wszystkich stron, przeróżny sprzęt jeszcze różniejszej jakości i sporo okazji do uszkodzenia mikrofonu. Do boju najlepiej wybrać mikrofon dynamiczny, bo takie jest jego przeznaczenie. Odporność na wilgoć i uszkodzenia mechaniczne nieraz ratuje występ przed katastrofą. Na scenę dobrze jest wybrać mikrofon kardioidalny, by w jak najmniejszym stopniu zbierać dźwięk z otoczenia, a możliwie jak najbardziej skupić się na wokaliście, lub instrumencie.

Raczkujące studio to najczęściej sypialnia uzbrojona w interfejs audio i słuchawki. Akustyka pomieszczenia w takich przybytkach z reguły schodzi na drugi plan, przez co pogłos jest wyraźnie słyszalny. Dlatego w takich warunkach lepiej jest zdecydować się na słuchawki (do nagrywania zamknięte) i mikrofon dynamiczny. Taki start, to dobry start. Mikrofon dynamiczny nie wyciągnie z pomieszczenia niechcianych artefaktów i dzięki temu dalsza praca będzie nie tylko łatwiejsza, ale w ogóle możliwa.

Często dzieje się też tak, iż niedoświadczeni wokaliści, którzy po raz pierwszy mają okazję nagrywać w studiu, nie za bardzo wiedzą jak obchodzić się z mikrofonem pojemnościowym. Starają się go chwycić, często dynamicznie przybliżają się i oddalają od mikrofonu. Po zwróceniu im uwagi stają się spięci, a występ w studiu staje się sztuczny, a w końcu nieudany. Dlatego o ile masz do czynienia z takim przypadkiem, lub właśnie jesteś w takiej sytuacji, to nie bój się użyć mikrofonu dynamicznego. Zmniejsz gain, odłącz go od statywu i chwyć w rękę. Poczuj się jak na scenie. Takie wystąpienie będzie zdecydowanie lepsze, niż spięte, wymuszone nagranie na mikrofonie pojemnościowym.

Nagrywasz w studiu i grasz na scenie, a budżet starcza na jeden mikrofon? Śmiało wybierz mikrofon dynamiczny. Ten sprawdzi się w obu przypadkach i w każdym środowisku.

Praktyczne zastosowanie mikrofonu dynamicznego. Jaki typ do czego się sprawdzi?

W praktyce konfiguracji audio może być całkiem sporo, dlatego podzielimy sobie to na poszczególne zadania, w których pewna konfiguracja i dany mikrofon zadziałają najlepiej. Wielkiej filozofii tutaj nie ma, ale mikrofony są różne, dlatego warto zastanowić się nad wyborem konkretnego egzemplarza.

Mikrofon dynamiczny do podcastu

Podcast to raczej mniej dynamiczna forma nagrywania. Dużo statyki, czasem choćby monotonia. W podcaście najbardziej liczy się barwa głosu i jego brzmienie. Ze spraw mniej technicznych dochodzi rytmika wypowiedzi czy dykcja, ale mikrofon nie ma na to już wpływu.

Chcesz wiedzieć więcej o nagrywaniu podcastów? Mamy dla Ciebie kilka przydatnych informacji:

• Jak zacząć nagrywać podcasty? Poradnik od A do Z
• Jak uzyskać najlepszą jakość dźwięku w podcaście?

Żeby w podcaście dobrze brzmieć trzeba załatwić sobie trzy sprawy – interfejs audio, mikrofon i statyw do mikrofonu. Program do nagrywania, czy detale związane z samym słowotokiem rozwiązaliśmy już w wyżej poleconych artykułach.

Jedną z najlepszych konfiguracji do podcastów to: interfejs Rode Caster Pro II i mikrofon Shure SM7B. To praktycznie jeden z najlepszych zestawów, z którego korzysta spora część profesjonalnych podcasterów. Zwłaszcza mikrofon SM7B to legenda na rynku mikrofonów dynamicznych. Ten doskonale sprawdzi się do studia nagraniowego do rejestracji wokalistów, do radia, czy do podcastów właśnie. To egzemplarz praktycznie idealny.

Jest to jednak zestaw drogi i nie każdy może sobie na niego pozwolić. Zwłaszcza początkujący twórcy, którzy nie są jeszcze do końca przekonani o swoim zapale, po prostu odpuszczą taki zakup. Sięgniemy więc po tańsze zamienniki. Mniejszym bratem legendy jest mikrofon Shure MV7X. To również bardzo dobry mikrofon, który fantastycznie spełni swoje zadanie. o ile jednak szukamy czegoś jeszcze tańszego, to można skierować się w stronę mikrofonów dla początkujących wokalistów. Dla przykładu Shure SM48-LC, który posiada przycisk on/off. To tani mikrofon, raczej do występów na żywo, ale swoją robotę zrobi też na podcaście. Różnica jakości będzie zauważalna, ale hej… od czegoś trzeba zacząć.

Mikrofon dynamiczny do studia i na scenę (do wokalu)

Scena rządzi się swoimi prawami, to prawda. Mikrofony często narażane są na wysokie ciśnienie akustyczne (niekiedy mikrofon dynamiczny przetrwa znacznie wyższe ciśnienie, niż pojemnościowy), sprzężenia, zalania (a ślina to najmniejszy problem w tym momencie), czy nagłe spotkania z ziemią. Część wokalistów przez to decyduje się na wybór tańszego sprzętu i trudno odmówić temu zasadności. Jednak czy kupienie tańszego mikrofonu zwalnia posiadacza z przykazu, by dbać o własny sprzęt? Raczej nie, a publika odczuje budżetowe podejście do sprawy, dlatego warto, przynajmniej na początku, skupić się na średniopółkowcach.

Studio, choćby to w sypialni, to już inne warunki, które pomagają utrzymać sprzęt w dobrej kondycji. Czasem choćby nie zdejmuje się mikrofonu ze statywu, bo tak łatwiej. Można pokusić się tutaj o kupno droższego sprzętu, ale o ile ogranicza nas budżet, to wybierzmy jeden. Raczej taki bojowy mikrofon, który da radę w każdych warunkach. Dlatego niestety polecane wcześniej SM7B i MV7X po prostu się nie sprawdzą. To genialne mikrofony studyjne, ale nie sceniczne. Masz pieniądze na studyjny? Bierz któryś z góry. o ile nie, to tutaj są moje propozycje na mikrofon bardziej uniwersalny i dobrze brzmiący:

Do studia przyda się też jakiś interfejs audio (na scenie wpinamy się w miejscowy powermixer). Tutaj warto zdecydować się na Presonus AudioBox iTwo, bo to porządny muzyczny interfejs. Można wpiąć dwa mikrofony jednocześnie, ma zasilanie fantomowe i wejście liniowe (instrumentalne). Ponadto, do interfejsu dołączony jest DAW. Do podcastów to aż nadto, do muzyki – idealnie.

Mikrofon dynamiczny do nagrywania instrumentów

Nie wszystkie mikrofony dynamiczne poradzą sobie z brzmieniem instrumentów, tak jak nie wszystkie dobrze nagrają wokalistę. Przy czym, o ile coś nagra rozkręcony piec gitarowy, to raczej nagra też głos. To istotna wskazówka dla tych, którzy chcą nagrać to i to, a budżet jednak ciśnie.

Nie ma zbytniej różnicy między mikrofonami instrumentalnymi na scenę i do studia. W zasadzie można korzystać z tych samych mikrofonów w każdych warunkach, bo te są bardziej siermiężne, odporniejsze i wytrzymalsze od mikrofonów do wokalu. Często są przez to mniej dokładne, ale jest coś za coś. Do jednych z lepszych mikrofonów instrumentalnych, którymi nagramy gitarę, bas, perkusję, saksofon i co sobie wymyślimy należą:

A odrobinę bardziej uniwersalnym urządzeniem będzie:

Wszystkie wymienione mikrofony wepniemy do poleconego już interfejsu audio.

Mikrofon dynamiczny do zadań reporterskich

Na dobrą sprawę to osobny dział mikrofonów. Można tutaj z powodzeniem użyć wcześniej polecanych mikrofonów scenicznych. Ich charakterytyka, uniwersalność i odporność na warunki zewnętrzne pozwoli uzyskać naprawdę przyzwoitą jakość nagrania, a przy okazji nie trzeba będzie się martwić o to, iż mikrofon się łatwo popsuje.

Mikrofony reporterskie powinny są z reguły długie, by swobodnie można było wyłapać głos rozmówcy, a przy okazji wywiadów i sond ulicznych nie trzeba było machać mikrofonem we wszystkie strony. Łatwiej i bardziej elegancko jest też trzymać ręce złożone w okolicy klatki piersiowej. Mikrofon krótki będzie musiał mieć wysoką czułość, by wyłapać głos. To doprowadzi do tego, iż przejeżdżający obok samochód będzie nieprzyjemnie głośny. Długi mikrofon pozwoli zachować niższą czułość, a kopułka będzie bliżej ust. To praktyczniejsze i bardziej eleganckie. Do takich reporterskich mikrofonów należy np. Shure SM63LB.

Kilka porad odnośnie do używania mikrofonów dynamicznych

Wszystkiego trzeba się nauczyć i nie ma nic złego w popełnianiu błędów. Niektórych można jednak uniknąć od razu, przez co nagrywanie będzie przyjemniejsze, a efekty będą jeszcze lepsze.

• przed nagraniem nałóż osłonę na mikrofon. Mikrofony dynamiczne mają już zamontowane osłony pod kopułkami, ale nic nie szkodzi zabezpieczyć się drugi raz. Dzięki temu unikniemy na nagraniu artefaktów, których nie da się wyciąć, a szkoda powtarzać nagranie;
• nie przystawiaj źródła dźwięku bezpośrednio do mikrofonu. Zostaw kilka centymetrów tak, by można było przyłożyć pięść między źródło dźwięku, a mikrofon. Im bliżej mikrofonu, tym dźwięk jest mocniejszy i bardziej intymny. Ten efekt nie zawsze jest pożądany;
• przed nagraniem adekwatnym wykonaj nagranie testowe i dostosuj gain do mikrofonu. Czy moc ma być mniejsza, czy większa? Lepiej mniejsza, bo zawsze można nagranie podgłośnić, a przesteru na nagraniu spowodowanym zbyt dużą czułością nie da się już usunąć;
• statyw ustaw tak, by podczas nagrania nie było możliwości uderzenia w niego przez przypadek. o ile osoba nagrywająca wymachuje rękoma podczas nagrania, po prostu odchyl statyw. Dźwięk uderzenia w statyw jest skrajnie dosadny i całe nagranie idzie do kosza;
• prawdopodobnie Twój mikrofon jest na kabel. Nie ciągnij go więc i ułóż tak, by nikt o niego nie zahaczył;
• jeżeli nagrywasz bez statywu, zwiększ czułość mikrofonu i staraj się utrzymywać tę samą odległość od ust. o ile to trudne, zmniejsz czułość i trzymaj mikrofon blisko ust. Wtedy jednak musisz pamiętać o osłonie na mikrofon i o tym, by mówić (śpiewać) na jednym poziomie głośności, bo nagłe podniesienie głosu poskutkuje nieodwracalnym przesterem;
• baw się dobrze i nie bój się publikować swoich nagrań!

Interesuje Cię produkcja muzyki? Koniecznie przeczytaj także:

• Jak zacząć tworzyć muzykę? Podstawy produkcji muzyki
• Najlepsze słuchawki studyjne – jakie słuchawki do produkcji muzyki wybrać?
• Najlepsze programy do tworzenia muzyki. Jaki wybrać?