Linux serwer – przygotowanie do egzaminu INF.02 [Ubuntu]

!! tabulator – autouzupełnienie komendy

np.: addu + [TAB] = adduser

/ – główny katalog (odpowiednik Dysk C:)

/home – podkatalog zawierający katalogi domowe użytkowników (C:\Users)

/home/user1 = C:\Users\user1

/etc – podkatalog zawierający pliki konfiguracyjne usług

/etc/apache2 – pliki konfiguracyjne serwera WWW – Apache2

/etc/dhcpd – pliki konfiguracyjne serwera DHCP – isc-dhcp-server

/etc/ssh – pliki konfiguracyjne serwera SSH

cd – zmień katalog (change directory)

– /

– /var/log

– . (bieżący katalog)

– .. (katalog poziom wyżej)

– ~ (katalog domowy)

pwd – wyświetl aktualny katalog (print working directory)

ls – wylistowanie plików w katalogu (list)

– l (w formie listy)

– la (pokaż pliki ukryte – zaczynające się od .)

– lA (pokaż pliki ukryte, ale ukryj bieżący katalog . i katalog poziom wyżej ..)

– lR (pokaż listę rekursywnie – wyświetl zawartość wszystkich katalogów wewnątrz)

cat – wyświetl zawartość pliku

grep (wyraz) (plik) – wyszukaj wyraz w podanym pliku

cat plik | grep wyraz – wyszukaj wyraz w potoku, w którym znajduje się zawartość pliku

! narzędzie lshw (list hardware)

NAME – nazwa dystrybucji

VERSION – wersja systemu

lshw -class processor

product – nazwa @taktowanie

cores – liczba rdzeni

lshw -class disk

size – pojemność

serial – numer seryjny

lshw -class memory

bank – moduł pamięci

size – rozmiar

clock – taktowanie

product – model płyty głownej

serial – numer seryjny płyty

! /dev/sda – pierwszy dysk w komputerze, o ile będą kolejne wówczas będą się nazywały /dev/sdb, /dev/sdc itd

można to zweryfikować z wykorzystaniem lshw -class disk omówionego powyżej

ATTRIBUTE_NAME – nazwa atrybutu

RAW_VALUE – wartość RAW

/etc/passwd – lista wszystkich użytkowników z informacjami o nich

/etc/group – lista wszystkich grup w systemie

adduser – interaktywne dodawanie użytkowników, pyta o najważniejsze rzeczy

useradd – nieinteraktywne dodawanie; nie zada żadnego pytania, ale możemy zdefiniować dzięki przełączników zadane wartości

następnie wpisujemy hasło dla użytkownika

informacje o pełnej nazwie itd można pominąć klikając enter

na końcu potwierdzamy, iż informacje są poprawne

useradd przełączniki nazwa_użytkownika

przydatne przełączniki (można sprawdzić w pomocy: man useradd):

-d – katalog domowy użytkownika (-d /home/nazwa_katalogu_domowego)

-e – data, po której konto zostanie wyłączone (-e rrrr-mm-dd)

-p – hasło użytkownika (-p 'haslo_usera’), należy zwrócić uwagę, aby hasło podać w ”

-s – powłoka (-s /bin/bash)

-u – ID użytkownika (-u 1234)

przykład użycia komendy:

useradd -d /home/user22 -e 2025-02-28 -p 'ZAQ!2wsx’ -s /bin/bash -u 1234 uzytkownik1

chage (narzędzie do zarządzania hasłem)

-l user (wyświetl informacje o haśle usera)

-d 0 (wymuś zmianę hasła)

-M x (jak długo ma być ważne hasło)

katalog domowy:

/home/nazwa_użytkownika = ~ (tylda)

/root (katalog domowy użytkownika root)

mkdir katalog1 katalog2 – utworzenie dwóch katalogów obok siebie

Załóżmy, iż mamy pusty katalog domowy użytkownika /home/user1. Chcemy wewnątrz niego utworzyć katalogi samochody_osobowe i samochody_ciezarowe. Wewnątrz katalogu samochodu_osobowe chcemy utworzyć katalogi audi,bmw. o ile zrobimy mkdir /home/user1/samochody_osobowe/audi otrzymamy błąd, iż nie nie istnieje katalog samochody_osobowe, wewnątrz którego chcemy utworzyć katalog audi. Musimy do tego wykorzystać przełącznik -p. Utworzy on wszystkie katalogi po drodze, które brakują – w tym przypadku katalog samochody_osobowe i następnie wewnątrz niego katalog audi.

albo:

Do sprawdzenia właściciela pliku/katalogu wykorzystujemy ls -l

zmiana użytkownika właściciela:

chown użytkownik nazwa_katalogu

zmiana grupy właściciela:

chown :grupa nazwa_katalogu

zmiana użytkownika i grupy właściela

chown użytkownik:grupa nazwa_katalogu

Wylistowanie uprawnień:

ls -l

Opis uprawnień

rwx r-x r-x

plik/katalog – uprawnienia dla właściciela (u) – uprawnienia dla grupy (g) – uprawnienia dla pozostałych (o)

właściciel(u-ser) grupa(g-roup) pozostali(o-ther) + –

wszyscy (a-ll)

——————————————————————————————-

| prawo dostępu | wartość literowa | wartość liczbowa |

——————————————————————–

| odczyt | r | 4 |

——————————————————————–

| zapis | w | 2 |

——————————————————————–

| wykonanie | x | 1 |

——————————————————————–

* Z wykorzystaniem notacji liczbowej

* Z wykorzystaniem notacji literowej

+ (nadaj uprawnienia)

– (zabierz uprawnienia)

chmod u+rx plik (nadaj właścicielowi możliwość czytania i wykonywania)

chmod g+w plik (nadaj grupie możliwość zapisu)

chmod o+r plik (nadaj pozostałym możliwość czytania)

chmod a+w (nadaj wszystkim możliwość zapisu)

chmod u-r plik (zabierz właścicielowi możliwość czytania)

chmod g-w plik (zabierz grupie możliwość zapisu)

chmod o-r plik (zabierz pozostałym możliwość czytania)

chmod a-r plik (zabierz wszystkim możliwość czytania)

po wykonaniu komendy ls -l powinniśmy zauważyć skrot_do_etc -> /etc (skrót wskazuje na miejsce źródłowe)

Aliasy znajdują się w pliku ~/.bashrc (kropka przed nazwą pliku oznacza plik ukryty). Tworzymy tym samym własny alias dla komendy systemowej.

Składnia wygląda następująco:

alias nazwa_komendy=’komenda systemowa’

Na przykład:

alias lista=’ls -l’

Po wpisaniu komendy lista wykona się ls -l

apt – narzędzie do zarządzania programami

apt update – zaktualizuj listę i wersje programów (zawsze wykonujemy to jako pierwsze przed instalacją)

apt search nazwa_programu – sprawdź czy dany pakiet znajduje się w repozytorium

apt install nazwa_programu – zainstaluj dany program

apt remove nazwa_programu – odinstaluj program

ip a (a – adres)

enp0s3 – nazwa karty sieciowej

state – status (włączona/wyłączona)

link/ether – MAC adres

inet – adres IP/maska

ip r (r – routing)

default via IP – adres IP routera

ping IP

ping nazwa_domenowa

nano – edytor terminalowy

Ctrl + O – zapisz zmiany

Ctrl + X – wyjdź z nano

– zapisane jako YAML (język IT przeznaczony do przedstawiania danych)

– język wrażliwy na składnie (wcięć nie robimy tabami tylko spacjami)

– pliki konfiguracyjne znajdziemy w lokalizacji /etc/netplan/*.yaml

– w jednym pliku możemy mieć konfigurację kilku NIC

localhost = 127.0.0.1

! Podajemy nazwę karty sieciowej, którą konfigurujemy – do znalezienia w ip a

enp0s3:

! Wyłącz DHCP – adres nie zostanie pobrany z DHCP, tylko przypisany statycznie

! Przypisz adres IP/maska

addresses: [192.168.1.200/24]

! Ustawienia bramy domyślnej

gateway4: 192.168.1.1

! Definiujemy sekcje serwerów DNS

! Podajemy adresy IP serwerów DNS

addresses: [8.8.8.8,1.1.1.1]

! Konfigurujemy drugą kartę sieciową

! Wyłączamy kartę sieciową – state DOWN

activation-mode: off

! Konfiguracja trzeciej karty sieciowej

! Włącz DHCP – pobierze adresację IP dynamicznie

dhcpd4: true

Konfiguracja SSH znajduje się w katalogu /etc/ssh

Konfiguracja klienta: /etc/ssh/ssh_config

Konfiguracja serwera: /etc/ssh/sshd_config

Na egzaminie pojawiła się tylko konieczność wykonania kopii zapasowej konfiguracji serwera, więc:

Pełna instrukcja konfiguracji serwera: https://wojst.pl/serwer-dhcp-w-oparciu-o-system-linux/

Konfiguracja serwera znajduje się w pliku /etc/dhcp/dhcpd.conf

! Adres IP podsieci wraz z maską

! Zakres adresów przydzielanych

! Adres bramy domyślnej

! Definiujemy nazwę hosta – dowolna

! Definiujemy MAC adres klienta

! Określamy jaki adres IP powinien być przypisany dla tego adresu MAC

fixed-address 192.168.1.17;

systemctl – narzędzie do zarzadzania usługami (system control)

start – uruchom usługę

stop – zatrzymaj usługę

restart – uruchom ponownie usługę

status – wyświetl status usługi (czy działa, czy wyświetla jakieś błedy)

systemctl stop ssh

systemctl start ssh

systemctl restart ssh

systemctl status ssh

Pełna instrukcja konfiguracji serwera: https://wojst.pl/serwer-www-w-oparciu-o-apache2/

Główny plik konfiguracyjny: /etc/apache2/apache2.conf

Plik konfiguracyjny domyślnego wirtualnego hosta: /etc/apache2/sites-enabled/000-default.conf

W głównym pliku konfiguracyjnym /etc/apache2/apache2.conf szukamy USER oraz GROUP

Domyślnie zwraca takie wartości:

User ${APACHE_RUN_USER}

Ale w komentarzu nad tym widzimy, iż zdefiniowane jest to w pliku /etc/apache2/envars. Przeszukując więc ten plik możemy znaleźć:

export APACHE_RUN_USER=www-data

Reasumując, Apache2 działa jako user www-data oraz grupa www-data.

W pliku /etc/apache2/sites-enabled/000-default.conf musimy zmodyfikować

i podać nowy port, np.: 8080

Po tym należy przeładować usługę: systemctl restart apache2

W pliku /etc/apache2/sites-enabled/000-default.conf musimy zmodyfikować po <VirtualHost *:80>:

i podać nową ścieżkę, czyli np.: /strona

chown www-data:www-data /strona

tutaj wpisujemy treść, którą podali

chmod podane_prawa /strona

chmod 555 /strona

chmod podane_prawa /strona/index.html

chmod 444 /strona/index.html

W pliku /etc/apache2/sites-enabled/000-default.conf musimy zmodyfikować po <VirtualHost *:80>:

DocumentRoot „/var/www/html”

i podać nową ścieżkę, czyli np.: /strona