Jeden z najstarszych komputerów na świecie skończył 80 lat

Harvard Mark I nie jest komputerem, na którym uruchomisz grę Crysis. W niczym również nie przypomina dzisiejszych komputerów, jakie macie w swoich domach. Urządzenie opracowane przez IBM weszło do służby 7 sierpnia 1944 i znane było wtedy pod nazwą IBM Automated Sequence Controlled Calculator (ASCC). To jeden z najstarszych komputerów na świecie, który świętował niedawno 80 lat istnienia.

Komputer w służbie wojska

Harvard Mark I był pierwszym na świecie w pełni programowalnym komputerem skonstruowanym od podstaw w Stanach Zjednoczonych. Za jego koncepcję odpowiadał Howarda Aikena, który w 1937 roku przedstawił swoją propozycję firmie IBM. Ówczesny prezes IBM, Thomasa Watsona Seniora z miejsca polubił projekt i nakazał jego realizację w 1939 roku.

• Nie przegap: YouTube z kolejną płatną funkcją. Powinna być darmowa

Prace nad ASCC ukończono w lutym 1944 roku, po czym maszynę zdemontowano i przetransportowano na Harvard. Na uniwersytecie tym możliwości obliczeniowe urządzenia wykorzystywały amerykańskie agencje rządowe do celów wojskowych. To właśnie Marynarka Wojenna Stanów Zjednoczonych zapewniła firmie IBM dodatkowe fundusze niezbędne do ukończenia projektu.

Najstarsze komputery na świecie to maszyny nie przypominające w niczym współczesnych

Harvard Mark I to sprzęt elektromechaniczny. Wyposażono go w 60 zestawów po 24 przełączników każdy, które służyły do manualnego wprowadzania i „przechowywania” maksymalnie 72 liczb, z których każda składała się z 23 cyfr. Maszyna była w stanie wykonać trzy dodawania lub odejmowania na sekundę, mnożyć w maksymalnie sześć sekund, a dzielić w 15,3 sekundy. Dokonywanie bardziej złożonych obliczeń, takich jak logarytmów i funkcji trygonometrycznych, trwało ponad minutę.

Harvard Mark I. | Źródło: IBM

Wojsko wykorzystywało Harvard Mark I do tworzenia obszernych tablic matematycznych. Marynarka Wojenna używała maszyny do projektowania torped i systemów wykrywania podwodnego, podczas gdy inne gałęzie amerykańskiego wojska opracowywały między innymi obiektywy kamer i systemy radarowe.

• Sprawdź też: Oddaj nóż, dostaniesz subskrypcję Netflix. Dziwny pomysł policji

Od Projektu Manhattan do przydomka Bessie

W 1944 roku, w ramach Projektu Manhattan, John von Neumann powierzył ASCC obliczenia dotyczące urządzenia implozyjnego służącego do wywołania detonacji bomby atomowej. Zaledwie rok później Hiroszima została zrównana z ziemią przez bombę atomową o nazwie Little Boy.

Według informatyka Edmunda Berkeleya, jednym z najbardziej żmudnych zadań było rozwiązanie zestawu równań różniczkowych znanych jako funkcje Bessela. To za ich sprawą komputer otrzymał przydomek „Bessie”. Operatorzy używali standardowych kart perforowanych IBM lub bardzo czytelnych liczb pisanych na maszynie do kodowania problemów matematycznych wprowadzanych do maszyny.

Harvard Mark I wycofano ze służby w 1959 roku. Jeden z najstarszych komputerów na świecie stał się niedługo później eksponatem w Harvardzkiej Kolekcji Historycznych Instrumentów Naukowych. W lipcu 2021 roku przeniesiono go po raz ostatnim – tym razem do Kompleksu Naukowo-Inżynieryjnego Harvardu w Allston.

Późniejsze modele z serii „Mark” zaprojektowano z wykorzystaniem elementów elektronicznych, takich jak lampy próżniowe i diody krystaliczne (Mark III). Kolejny model, Harvard Mark IV, był pierwszym komputerem, który wprowadził nowatorską architekturę przechowującą dane i instrukcje oddzielnie.