22 godzin temu
Nowoczesne stadiony piłkarskie nie tylko podnoszą jakość sportową drużyn rozgrywających na nich mecze, stwarzając lepsze warunki treningowe, dają możliwość rozwoju dzieciom i młodzieży, ułatwiają poszukiwanie młodych talentów, ale także pozytywnie pływają na wizerunek zarówno miasta, jak i całego regionu, budując jego nowoczesny charakter i będąc jego wizytówką. Są centrum spotkań dla mieszkańców, często miejscem licznych wydarzeń kulturalnych, tworzą miejsca pracy, przyciągają kibiców i inwestorów.
Do listy takich nowoczesnych obiektów znajdujących się w Polsce pod koniec marca 2025 roku dołączył kolejny stadion – Itaka Arena w Opolu.
To nie tylko jeden z najlepszych tego typu obiektów w Polsce, ale przede wszystkim jeden z najlepiej nagłośnionych stadionów w Europie.
Aby mogło się tak stać, przez kilkadziesiąt miesięcy nad projektem, realizacją, uruchomieniem i przygotowaniem do pracy całego systemu pracowali najlepsi specjaliści z firm AV Projekt, Ragtime, Commercial Audio i Bose Professional.
Właśnie za sprawą rozwiązań audio tego producenta doskonale nagłośniona arena sportowa może stać się bez trudu również areną… koncertową!
Odwiedziliśmy ten obiekt w trakcie budowy, a także gościliśmy na oficjalnej inauguracji i przyglądaliśmy się, jakie były wyzwania tego projektu, jakie zostały zastosowane rozwiązania techniczne, a przede wszystkim mieliśmy ogromną przyjemność posłuchać, jak wszystkie te założenia zawarte w projekcie zmaterializowały się na żywo i jak kapitalnie nagłośniony jest to obiekt!
Przez wiele lat stadionem domowym Odry Opole był oddany do użytku w 1930 roku obiekt zlokalizowany przy ulicy Oleskiej. Znajdowało się na nim ponad 4270 miejsc siedzących, z których 500 było zadaszonych, a od 1975 roku pracowało tam sztuczne oświetlenie o natężeniu 1200 luksów.
Wraz z biegiem lat historyczny stadion stawał się jednak coraz bardziej przestarzały i kompletnie niefunkcjonalny. Ostatni mecz odbył się na nim 9 listopada 2024 roku.
Historia nowego, niezwykle nowoczesnego i spełniającego wszystkie aktualne wymagania obiektu rozpoczęła się dokładnie 29 grudnia 2020 roku, wraz z ogłoszeniem przetargu na jego koncepcję.
Autorami projektu nowego stadionu jest warszawska pracownia 90 Architekci, natomiast umowa na budowę została podpisana w grudniu 2021 roku z firmą Mirbud S.A., która przeszłości wybudowała m.in. Arenę w Gliwicach oraz stadiony takich drużyn jak ŁKS Łódź czy Wisła Płock.
Na co zwracają uwagę osoby pracujące i goszczące na stadionie w trakcie realizacji inwestycji, była to niezwykle czysta budowa, prowadzona z ogromną dbałością o szczegóły. Po każdym kolejnym etapie pracownicy natychmiast sprzątali ewentualne zabrudzenia, w trakcie malowania poszczególnych powierzchni podkładano folię, tak aby żadne inne elementy się nie pobrudziły, a wszystkie żelbetowe segmenty wylewane były z chirurgiczną precyzją.
Prace geodezyjne rozpoczęły się w styczniu 2022 roku, w marcu tego samego roku ruszyły pierwsze roboty ziemne, zaś w październiku zaczęły rosnąć trybuny.
Na dachu została zainstalowana instalacja fotowoltaiczna, które jest w stanie wygenerować moc 280kWp, co jest wartością równą zapotrzebowaniu energetycznemu stadionu, co sprawia, iż jest to obiekt zero bilansowy energetycznie.
Następnie powstał dach, przeprowadzone zostały wszystkie prace wewnątrz budynku klubowego, zamontowano oświetlenie LED o mocy 2000 luksów dostosowane do potrzeb transmisji meczów w wysokiej rozdzielczości, z możliwością tworzenia efektów np. po zdobytym golu czy w trakcie wyjścia zawodników na murawę, a w kolejnym kroku zainstalowana została bardzo efektowna szklana fasada budynku. Cała stalowa konstrukcja została pokryta specjalną, wykonaną z włókna szklanego, pokrytą teflonem, niezwykle wytrzymałą i odporną tkaniną o powierzchni 6400 metrów kwadratowych, na której będą mogły być wyświetlane projekcje. Ponadto w dolnej części tej membrany zainstalowano 456 lamp RGB, przy pomocy których można zmieniać kolorystykę elewacji np. w zależności od odbywających się tutaj wydarzeń. Oczywiście najczęściej stadion będzie miał czerwono-niebieską elewację świetlną, co odpowiada kolorom klubu Odra Opole.
Ta wyjątkowa elewacja skrywa zadaszone trybuny, na których może zasiąść choćby 11 600 kibiców. Pod nimi zlokalizowano 11 kiosków gastronomicznych, a przy każdym z nich znalazły się również toalety dla kibiców. Co z całą pewnością jest nie lada wyróżnikiem, na trybuny nowego obiektu zbudowanego w Opolu z łatwością mogą dostać się również osoby niepełnosprawne.
W każdej z czterech szaf rack zainstalowane zostały po trzy wzmacniacze Bose Professional PowerShareX PSX4804D
Sektor dla gości, zgodnie z wytycznymi PZPN, został ogrodzony 2,5-metrowym płotem. Od boiska po dach rozpięta została siatka, która uniemożliwia realizację tak „śmiałych” pomysłów jak rzucanie do siebie różnymi przedmiotami przez kibiców przeciwnych drużyn.
Jak przystało na nowoczesny obiekt sportowy, nie mogło zabraknąć również przestrzeni dla VIP-ów. Tworzą ją 22 loże (17 na poziomie 1 oraz 5 dodatkowych, na poziomie 2), które mogą być wynajęte zarówno krótkoterminowo np. na konkretne imprezy, jak i na nieco dłużej. Tutaj także zlokalizowana została loża miejska.
Przestrzenie dla VIP-ów zostały połączone również z salą bankietową o powierzchni 800 m2, a cały poziom VIP-owski jest w stanie obdłużyć choćby 700 osób.
Sala prasowa została zaprojektowana i skonfigurowana w taki sposób, aby mogła pracować automatycznie.
Co jest unikatowe w skali kraju, naprzeciwko sektora VIP, w doskonałej lokalizacji został umiejscowiony sektor dla rodzin, z którego w doskonały sposób można śledzić rozgrywki i choćby najmłodsi kibice mogą przeżywać niezapomniane emocje i łapać sportowego bakcyla. Na stadionie został również wyznaczony sektor dopingujący, a więc popularny młyn, w którym zasiąść może choćby 2856 najbardziej zagorzałych kibiców.
Warte podkreślenia jest to, iż najniższe rzędy trybun zostały umieszczone dosyć nietypowo, bo na wysokości dwóch metrów nad płytą boiska, co zapewnia doskonałą widoczność od pierwszego do ostatniego rzędu, a równocześnie sprawia, iż widownia znajduje się maksymalnie blisko rozgrywek.
Na każdym z krótszych boków zostały zainstalowane po trzy grona systemu.
Pod dachem stadionu znalazł się tzw. stropodach, a więc przestrzeń z pięcioma platformami pod kamery telewizyjne. Na drugim piętrze mieści się serwerownia oraz dwie wentylatorownie, obsługujące prawą i lewą stronę obiektu. Na tym poziomie również zlokalizowane zostały pomieszczenia dla mediów, studio TV i boksy dla komentatorów.
Miejscem, które w trakcie odbywających się tutaj wydarzeń sportowych, kulturalnych czy biznesowych niepodzielnie przyciąga uwagę 11 tysięcy par oczu, jest, rzecz jasna, murawa.
Projektanci Itaka Areny zdecydowali się na zastosowanie stałej murawy, do stworzenia której wykorzystane zostały dwa rodzaje trawy.
Murawa jest systematycznie nawożona i koszona przy pomocy ręcznych kosiarek z rotacyjnym wałkiem, dzięki czemu po całym procesie pozostają charakterystyczne kwadraty, tworzone przez układające się źdźbła trawy. Biorąc pod uwagę zgodne z wymaganiami federacyjnymi wymiary boiska, gdyby całą płytę chciała skosić jedna osoba, musiałaby ona przejść łącznie 21 kilometrów.
Do nagłośnienia sali prasowej zostały zastosowane głośniki zwieszane Bose Professional DesignMax 3. Taki sam model zainstalowano także w sali VIP.
Murawa jest nawadniana przy pomocy 18 zraszaczy, natomiast jej wilgotność jest cały czas monitorowana przy pomocy zaawansowanego systemu. Nowy obiekt jest również jednym z nielicznych w Polsce stadionów z własnym systemem naświetlania murawy, wykorzystującym żarówki sodowe, które równocześnie naświetlają trawę i emitują ciepło.
Nad całym, złożonym procesem utrzymania murawy w doskonałej kondycji dba doświadczony i wysoce wyspecjalizowany greenkeeper.
Na poziomie zero znajdują się również pomieszczenia klubowe Odry Opole, przestrzenie dla pracowników obsługi drużyn, pokój sędziowski, strefa dla delegata PZPN, strefa rozgrzewki, przestrzeń odnowy biologicznej, gabinety masażystów, siłownia, strefa relaksu, pralnia, suszarnia i dwie szatnie – a więc wszystko, co jest potrzebne zarówno do prowadzenia rozgrywek, jak i w codziennym życiu klubu.
Tutaj również zlokalizowana została sala konferencyjna dla potrzeb przed i pomeczowych konferencji, ogólnodostępny gabinet fizjoterapeuty, restauracja, a także sklep dla fanów Odry Opole.
Miejscem, które w trakcie odbywających się tutaj wydarzeń sportowych, kulturalnych czy biznesowych niepodzielnie przyciąga uwagę 11 tysięcy par oczu, jest, rzecz jasna, murawa. Projektanci Itaka Areny zdecydowali się na zastosowanie stałej murawy, do stworzenia której wykorzystane zostały dwa rodzaje trawy. Murawa jest systematycznie nawożona i koszona przy pomocy ręcznych kosiarek z rotacyjnym wałkiem, dzięki czemu po całym procesie pozostają charakterystyczne kwadraty, tworzone przez układające się źdźbła trawy. Biorąc pod uwagę zgodne z wymaganiami federacyjnymi wymiary boiska, gdyby całą płytę chciała skosić jedna osoba, musiałaby ona przejść łącznie 21 kilometrów.
Oczywiście, aby zapewnić możliwie najwyższy poziom bezpieczeństwa, nie mogło również zabraknąć przestrzeni centralnego dowodzenia oraz rozbudowanego systemu monitoringu. Na trybuny w trakcie odbywających się tutaj spotkań patrzą 192 kamery, cały czas wyświetlające obraz na potężnej ścianie wielomonitorowej zainstalowanej właśnie w pokoju dowodzenia.
Ponadto jest tutaj również miejsce dla policji oraz stanowisko dla strażaka. On bądź kierownik ds. bezpieczeństwa mogą bezpośrednio stąd nadawać komunikaty w przypadku ewentualnej sytuacji zagrożenia.
Co również wciąż nieczęste, został tutaj wdrożony zaawansowany system monitoringu obciążenia konstrukcji, który cały czas sprawdza, jaki wpływ na nią ma silny wiatr czy zbyt duża ilość zalegającego śniegu.
Dookoła stadionu zbudowane zostały parkingi, które mogą pomieścić choćby 800 aut, na zewnątrz funkcjonują dwa kompleksy kas, a do obiektu wchodzimy przez 22 bramy z kołowrotami.
(od lewej) Tomasz Nowicki z firmy Commercial Audio, odpowiedzialny za koordynację prac uruchomienie systemu, opiekę nad realizacją projektu oraz autor projektu nagłośnienia wnętrz, Dawid Roszczyk i Jarek Repeć, Bose Professional.
Na kilka dni przed oficjalnym otwarciem nowy stadion w Opolu zyskał sponsora tytularnego i nową nazwę. Dzisiaj jest to Itaka Arena, co jest efektem pięcioletniej umowy sponsorskiej zawartej między Zakładem Komunalnym w Opolu a znanym w całej Europie biurem podróży Itaka. Dzięki niej, stadion będzie sponsorowany kwotą prawie miliona złotych rocznie przez pięć lat.
Stadion tak zielony i ekologiczny jak znajdująca się na nim murawa
Zarówno inwestor, jak i projektanci zaangażowani w prace nad nowym opolskim stadionem włożyli bardzo wiele starań, aby było prawdziwie ekologiczny obiekt.
Na dachu została zainstalowana instalacja fotowoltaiczna, które jest w stanie wygenerować moc 280kWp, co jest wartością równą zapotrzebowaniu energetycznemu stadionu, co sprawia, iż jest to obiekt zero bilansowy energetycznie.
To jednak nie wszystko! Zainstalowane zostały tutaj również ekologiczne pompy ciepła oraz agregaty z funkcją kogeneracji, które są odpowiedzialne za produkcję energii cieplnej oraz elektrycznej. Wchodząc na trybuny, można również zauważyć czarne rury znajdujące się wysoko nad głowami kibiców, pod dachem. To system odbioru deszczówki z dachu, która spływa do podziemnych zbiorników o pojemności czterystu metrów sześciennych i jest wykorzystywana do podlewania murawy.
Zainstalowane oświetlenie LED o mocy 2000 luksów jest dostosowane do potrzeb transmisji meczów w wysokiej rozdzielczości i ma możliwość tworzenia efektów np. po zdobytym golu czy w trakcie wyjścia zawodników na murawę.
Jak mówi prezes zarządu Zakładu Komunalnego w Opolu, operatora stadionu, Patryk Stasiak: „To stadion, który zmienia tak naprawdę wszystko, o ile chodzi o dostępne zaplecze dla piłkarzy Odry Opole, ale także dla całego miasta i regionu. Jest to obiekt, którego nie sposób porównać z naszym starym stadionem. Ma dużo większą pojemność, zadaszone trybuny, podgrzewaną płytę boiska, co pozwala rozgrywać również mecze w porze zimowe. A przede wszystkim, wdrożonych zostało tutaj mnóstwo nowoczesnych i ekologicznych rozwiązań. Na dachu zainstalowaliśmy fotowoltaikę, znajdujące się na nowym obiekcie zamknięte przestrzenie są ogrzewane przy pomocy pomp ciepła, a z dachu i terenów utwardzonych zbieramy deszczówkę, którą później wykorzystujemy do podlewania i jako wodę użytkową.
Staraliśmy się, aby ten stadion był naprawdę ekologiczny, nowoczesny i tani w eksploatacji, a jednocześnie najwyższej jakości i trwały”.
W każdym narożniku zainstalowano po dwa moduły Bose Professional ArenaMatch AM40. Na co zwraca uwagę Jarek Repeć: „w firmie Bose Professional, konstrukcja i produkcja głośników trwa bardzo długo, ponieważ są one bardzo wnikliwie testowane. Wkładamy je do zamrażarki, do temperatury -30 stopni, do pieca w którym jest +70 stopni i muszą grać w takich warunkach. Nasze normy przewidują również granie przez 500 godzin w różnych warunkach, bez jakiejkolwiek zmiany parametrów. Gdybyśmy odnieśli nasze testy do klasyfikacji AES, zawsze trzymamy jeszcze o 20-30% wyższe standardy” – dodaje.
Projekt: znakomity dźwięk!
Łącznie wszystkie prace trwały trzy lata, a oficjalne otwarcie odbyło się dokładnie w pierwszy dzień wiosny, 21 marca 2025 roku.
Praca nad projektem systemu nagłośnieniowego na stadionie trwała wiele miesięcy i było w nią zaangażowanych kilka zespołów. Pierwszy projekt został stworzony przez dealera rozwiązań marki Bose Professional, firmę AV Projekt z Wrocławia i zaproponowana przez nią koncepcja nagłośnienia korony stadionu, z niewielkimi poprawkami została urzeczywistniona.
Bose Professional ArenaMatch AM40 to wprost idealny system producenta do pracy na stadionie. W Europie pracuje m.in. na stadionach FC Porto, PSV Eindhoven czy Juventusu. Teraz Itaka Arena to pierwszy w tej części Europy stadion z tym systemem.
Opolska firma Ragitme dostarczyła system i zajęła się jego instalacją, a także dostarczyła i zainstalowała ekrany LED, natomiast koordynacja wszystkich prac i uruchomienie całego systemu powierzone zostało firmie Commercial Audio. Opiekę nad realizacją całego projektu, wdrożenia wszystkich rozwiązań związanych z audio sprawował Tomasz Nowicki z firmy Commercial Audio. Zajął się on także zaprojektowaniem nagłośnienia wnętrz.
Pierwsze działania związane z nagłośnieniem już nie na „desce kreślarskiej”, ale na fizycznym stadionie zaczęły się na etapie, gdy już wszystkie prace związane z bryłą stadionu były ukończone i gdy gotowy był już projekt wykonawczy. Pierwszy zadaniem firmy Commercial Audio było sprawdzenie wszystkich tras kablowych i sieci strukturalnej, których wykonaniem zajął się generalny wykonawca, firma Mirbud S.A.
Następnie na miejsce został dostarczony cały sprzęt i jego instalacją zajęła się firma Ragtime. Project managerem z ramienia firmy Ragitme była Edyta Zając-Garmulewicz.
Opolska firma Ragtime dostarczyła na nowy stadion cały system nagłośnieniowy, zajęła się jego instalacją, a także zainstalowała ekrany LED.
System, jak na najlepszych stadionach Europy
Po dachem, dookoła trybun zainstalowane zostało dwadzieścia gron, po pięć na dłuższych bokach, po trzy na krótszych oraz po jednym w każdym narożniku i w każdym z klastrów pracują dwa moduły, stadionowego systemu Bose Professional ArenaMatch AM40.
Jak wspomina Tomasz Nowicki z firmy Commercial Audio: „Nie lada wyzwaniem była również instalacja samych kolumn, które nagłaśniają trybuny. W pierwszym projekcie znajdowało się więcej gron i głośników jednak, aby zmieścić się w zakładanym budżecie konieczne było zmniejszenie ich liczby. Co jednak za tym idzie, wszystkie klastry musiały zostać rozmieszczone z iście chirurgiczną precyzją, tak aby zapewnić w poziomie dokładność do pół metra”.
Co więcej, ponieważ, ze względów konstrukcyjnych nie było możliwości zawieszenia gron głośnikowych w kilku miejscach, również trzeba było lekko je poprzesuwać.
O tym, z jakim poziomem precyzji, o ile chodzi o kąty poszczególnych kolumn, musieli mierzyć się projektanci i instalatorzy, niech najlepiej świadczy fakt, iż każdy z głośników musiał być ustawiony z dokładnością do 0,5 stopnia!
Jedna z czterech serwerowni, w których znajdują się elementy systemu nagłośnieniowego, zasilające koronę stadionu.
Zgodnie z założeniami i projektem, każdy klaster jest ustawiony niezwykle precyzyjnie w trybuny, za sprawą czego, gdy staniemy na najwyższych krzesłach już nie słyszymy systemu i również stojąc przed pierwszym rzędem krzeseł, na oddzielającym trybuny i boisko pasie zieleni, zgodnie z założeniami i planem, również system nie gra.
Wszystkie głośniki były wieszane z podnośnika koszowego, wszystkie elementy montażowe do każdego z głośników są rozwiązaniami firmy Bose Professional, natomiast samo zawiesie musiało zostać zaprojektowane oddzielnie, tak aby wpisywało się w bardzo szczególne wymagania konstrukcyjne stadionu.
Co ważne, kolumny mogły być zainstalowane tylko przed położeniem trawy, a więc wszystko musiało być sprawdzone bardzo dokładnie jeszcze na dole, tak aby ze 100% pewnością wszystko zadziałało już po zawieszeniu w docelowych miejscach.
W każdej z czterech szaf rack zainstalowane zostały po trzy wzmacniacze Bose Professional PowerShareX PSX4804D
W dzisiejszych czasach piłka nożna to już nie tylko sport, ale w równej mierze wielowymiarowe widowisko. Meczom, w szczególności tym rozgrywanym na szczycie, towarzyszy bardzo bogata oprawa zarówno przedmeczowa, liczne aktywności organizowane w trakcie przerwy, jak i wiele wydarzeń pomeczowych. Wszystko to ma sprawić, aby kibic który pojawia się na meczu, zasiadał na trybunach jak najwcześniej i jeszcze długo po spotkaniu nie chciał opuścić stadionu.
Nie ma jednak możliwości, aby jakikolwiek wykonawca czy prowadzący mógł sprawnie zrealizować swoje zadania bez odpowiedniej słyszalności. Oczywiście zawsze najbardziej adekwatnym rozwiązaniem jest odsłuch douszny jednak, gdy tych osób biorących udział w aktywnościach jest więcej, zaopatrzenie każdej z nich w odsłuch douszny wiązałoby się z nie lada wyzwaniem logistycznym.
W każdej z szaf rack, znajdujących się w czterech rogach stadionu, zainstalowano przełączniki Cisco z serii CBS, które spina ring światłowodowy. W tę topologię wpięty jest również piąty switch tzw. „core’owy”, do którego dodatkowo wchodzą, przesyłane przy pomocy światłowodu sygnały na płytę, sygnały do stanowiska wozów transmisyjnych. Co ważne, jest to czyste połącznie światłowodowe punkt-punkt bez żadnych aktywnych urządzeń po drodze. W tym switchu zrealizowane jest również połączenie z siecią stadionową, dzięki czemu te same sygnały, które są przesyłane do głównego nagłośnienia stadionu, mogą być również wysłane do sali prasowej oraz do przestrzeni VIP.
Najprostszym i najbardziej efektywnym rozwiązaniem jest po prostu stworzenie odsłuchu na płycie stadionu, który nie tylko ułatwi działania artystyczne, ale także pozwoli np. w trakcie ceremonii medalowej czy innych oficjalnych elementów wydarzeń sportowych słyszeć osobom znajdującym się na płycie, co się dzieje w danym momencie, a także ułatwi komunikację np. znajdującego się na trybunach VIP-a z zawodnikami na murawie.
Na stadionie Itaka Arena w Opolu odsłuch ten został zrealizowany przy pomocy ośmiu głośników Bose Professional ArenaMatch AM40, zainstalowanych po cztery z każdej strony i grających w płytę. Zapewniają one bardzo komfortowy, szerokopasmowy odsłuch i zrozumiałość mowy na poziomie 0,58 STI, a w niektórych miejscach jest to choćby 0,65 STI!
Po instalacji, strojenie systemu przeprowadzili Dawid Roszczyk z Bose Professional Polska oraz zaproszony do tego projektu Moreno Zampieri z włoskiego oddziału producenta, który jest niekwestionowanym guru nagłośnienia stadionowego i projektantem m.in. systemu nagłośnienia na stadionie Juventusu Turyn.
W kabinie komentatora został zainstalowany podwójny pulpit komentatorski Sonifex, który również spięto z systemem interkomowym, dzięki czemu również z jego poziomu może być prowadzona komunikacja z pozostałymi osobami i ekipami zaangażowanymi w produkcję wydarzenia.
Proces strojenia zajął łącznie dwa dni i składał się z kilku etapów. Pierwszym z nich była weryfikacja, czy wszystkie głośniki są podłączone poprawnie, iż żaden z nich nie jest w przeciwfazie, nie jest zamieniony, iż każdy sygnał trafia tam gdzie powinien. Jak wspomina proces strojenia reprezentujący polski oddział Bose Professional Dawid Roszczyk: „Z całą pewnością największym wyzwaniem było to, iż nie mogliśmy stroić systemu względem jednego sweet spotu ponieważ, tak naprawdę cały stadion jest tutaj sweet spotem. Zależało nam na tym aby każdy, od pierwszego do ostatniego rzędu miał to samo doświadczenie i mógł cieszyć się taką samą jakością dźwięku”.
Z tego powodu, ekipa wykonała około 120 pomiarów w 120 różnych punktach obiektu, przy pomocy dwóch różnych mikrofonów pomiarowych, tak aby wykluczyć potencjalne uszkodzenia sprzętu i podobne niuanse. Wszystkie te pomiary zostały uśrednione, na większości sektorów została wprowadzona wspólna korekcja, natomiast w przestrzeni VIP, w której trzeba było zmierzyć się z kolejną trudnością w postaci szklanych ścian, wykonanych zostało kolejnych kilkadziesiąt pomiarów i trzeba było tutaj wprowadzić dodatkową, osobną korekcję. Na końcu przeprowadzony został najważniejszy test, a więc wyłączono wszystkie narzędzia pomiarowe i przeprowadzone zostały testy odsłuchowe z wykorzystaniem własnych, referencyjnych nagrań i wybrano najbardziej odpowiadające ustawienia. Ostatecznie okazało się, iż te wybrane „na ucho” ustawienia dokładnie pokrywały się z tym, co wyszło z pomiarów.
Na stadionie został również wdrożony system komunikacji marki Clear-Com. Bazuje on na stacji centralnej Arcadia, która łączy w sobie funkcjonalność matrycy i panelu interkomowego i która zarządza całą łącznością w obrębie stadionu.
Biorąc pod uwagę, iż mówimy tutaj o obiekcie sportowym, a ściślej o stadionie piłkarskim, również w warstwie dźwiękowej, musiał on spełniać bardzo precyzyjnie określone wymagania, mieszczące się w książce licencyjnej. Mowa tutaj o maksymalnym poziomie głośności jaki jesteśmy w stanie osiągnąć, a także poziomie współczynnika zrozumiałości mowy STI. Po strojeniu, przy pomocy mierników sprawdzono, czy udało się spełnić te założenia i okazało się, iż rezultaty są choćby wyższe niż przewidywanie wartości!
Tak o wyborze zastosowanych na stadionie rozwiązań mówi Wojciech Lasek, szef firmy Ragtime, odpowiedzialnej za instalację całego systemu audio: „Firma Bose Professional jest znana mi już od wielu lat z produkcji wysokiej jakości systemów dla użytkowników prywatnych. Na pewnym etapie zaczęliśmy się rozglądać za sprzętem, który najlepiej sprawdziłby się właśnie w instalacjach stadionowych i po krótkich rozmowach okazało się, iż jesteśmy w stanie na nowo budowany stadion zaproponować właśnie rozwiązanie marki Bose Professional”.
Zainstalowany na stadionie system Bose Professional jest komplementarny względem systemu przeciwpożarowego, chociaż zgodnie z obowiązującymi przepisami nie ma wymogu aby otwarte trybuny były wyposażone w certyfikowany i ognioodporny system audio ppoż, mimo wszystko aby jeszcze podnieść jego funkcjonalność, procesor otrzymuje przy pomocy portów GPIO sygnał sterujący i komunikat z panelu strażaka, matryca w procesorze automatycznie przełącza wejście i w głośnikach pojawia się informacja o ewakuacji.
Na stadion została dostarczona również druga konsoleta, Yamaha TF-3, która może pracować na murawie, np. w trakcie organizowanych tutaj innych niż mecze piłkarskie imprez, ale także może zostać wykorzystana w trakcie niewielkich koncertów czy innych wydarzeń organizowanych w przestrzeni VIP czy w sali prasowej.
Znajdujące się pod dachem, na koronie stadionu głośniki są zasilane z czterech szaf rack znajdujących się w czterech rogach stadionu, w każdej z nich znajdują się trzy wzmacniacze Bose Professional PowerShareX PSX4804D i przełącznik sieciowy, a dodatkowo w jednej z nich zostały zainstalowane dwa procesory Bose Professional EX-1280, które zarządzają całym stadionem.
Każdy z zastosowanych na stadionie wzmacniaczy ma cztery wyjścia głośnikowe. Ponieważ system pracuje w trybie bi-amp, jedna część wzmacniacza obsługuje przetworniki wysokotonowe, a druga głośniki niskotonowe. W efekcie dwadzieścia cztery grona są zasilane przy pomocy dwunastu wzmacniaczy czterokanałowych.
Ten podział na cztery punkty zasilania, w czterech rogach stadionu wynikał przede wszystkim z tego, aby prowadzone od nich kable do głośników zainstalowanych pod dachem miały podobne długości, a i tak największa odległość między wzmacniaczem a głośnikiem na stadionie ma prawie 200 metrów. To z kolei wymusiło zastosowanie kabli o przekroju 2x6mm2. Dodatkowo podział całego systemu został zrobiony w taki sposób, iż choćby gdyby jedna z serwerowni przestała działać to i tak przynajmniej na części stadionu wciąż będzie słychać dźwięk.
Newralgicznym miejscem i głównym punktem komutacyjnym jest konsoleta audio Yamaha TF-1 znajdująca się w kabinie spikera i to z niej wychodzą wszystkie sygnały, które można usłyszeć na trybunach, oczywiście z wyjątkiem DSO. Wynika to przede wszystkim ze względów bezpieczeństwa, ograniczając ryzyko nadania jakiegoś niepożądanego komunikatu i pozwala na prowadzenie całej oprawy i wyreżyserowanie wszystkiego tego, co słyszą widzowie na stadionie przez jedną osobę, w uporządkowany sposób.
Przyłącze światłowodowe ułatwiające przesyłanie sygnałów z płyty boiska zostało również zainstalowane przy tunelu, z którego wychodzą zawodnicy.
Ponadto na stadion została dostarczona również druga konsoleta, Yamaha TF-3, która może pracować na murawie, np. w trakcie organizowanych tutaj innych niż mecze piłkarskie imprez, ale także może zostać wykorzystana w trakcie niewielkich koncertów organizowanych w przestrzeni VIP czy w sali prasowej, w trakcie konferencji i spotkań wymagających użycia większej liczby mikrofonów, niż zainstalowane tutaj na stałe trzy sztuki.
Wspólnym modułem wejść i wyjść dla tych konsolet, oczywiście również pracującym w oparciu o protokół Dante jest stagebox Yamaha Tio 1608-D2. Został on zamknięty w niezależnym case’ie, dzięki czemu nie tylko może być punktem przyłączeniowym dla sygnałów wejściowych czy wyjściowych do systemu, ale także można go wykorzystać jako skrzynki dziennikarskiej.
Na dłuższych bokach stadionu zainstalowano po pięć gron systemu Bose Professional.
Kilkukilometrowa sieć Dante
Aby zapewnić maksymalny poziom bezpieczeństwa zostały one skonfigurowane w taki sposób, iż tak naprawdę jeden z procesorów zarządza całym audio w obiekcie, natomiast na drugim jest utworzona kopia i w razie gdyby główny uległ awarii, drugi przejmuje wszystkie funkcje związane z dystrybucją i processingiem wszystkich sygnałów.
Znajdujące się we wspominanych szafach, w rogach stadionu, przełączniki sieciowe Cisco z serii CBS, spina ring światłowodowy. W tę topologię wpięty jest również piąty switch tzw. „core’owy”, do którego dodatkowo wchodzą przesyłane przy pomocy światłowodu sygnały na płytę oraz sygnały do stanowiska wozów transmisyjnych. Co ważne, jest to czyste połącznie światłowodowe punkt-punkt bez żadnych aktywnych urządzeń po drodze. W tym switchu zrealizowane jest również połączenie z siecią stadionową, dzięki czemu te same sygnały, które są przesyłane do głównego nagłośnienia stadionu, mogą być również wysłane do sali prasowej oraz do przestrzeni VIP.
Dwa procesory Bose Professional EX-1280 zarządzają całym nagłośnieniem zainstalowanym na stadionie.
Technik do komentatora, zgłoś!
Na stadionie został również wdrożony system komunikacji marki Clear-Com. Zaprojektował go Krzysztof Borowicz z firmy Commercial Audio. Bazuje on na stacji centralnej Arcadia, która łączy w sobie funkcjonalność matrycy i panelu interkomowego i która zarządza całą łącznością w obrębie stadionu. Na nowym obiekcie zostały zainstalowane dwie anteny: jedna w tunelu wyjściowym na stadion, a drugą na samej płycie stadionu, w szafce elektrycznej, w której również znajduje się przyłącze światłowodowe. Zapewniają one pokrycie komunikacyjne dla beltpacków Clear-Com FreeSpeak II, w całym obszarze gdzie jest potrzebna łączność, a więc od parkingu dla wozów transmisyjnych, przez tunel, szatnie, aż po płytę boiska.
W kabinie komentatora został zainstalowany podwójny pulpit komentatorski Sonifex, który również spięto z systemem interkomowym, dzięki czemu również z jego poziomu może być prowadzona komunikacja z pozostałymi osobami i ekipami zaangażowanymi w produkcję wydarzenia.
Ponadto na stanowisku komentatora znalazły się również dwa mikrofony bezprzewodowe oraz system douszny IEM, których anteny zostały wyprowadzone pod dach stadionu. Dzięki temu z powodzeniem pracujący na stadionie spiker może również mówić do kibiców z poziomu trybun czy płyty boiska.
Mocny team dopingujący w trakcie meczu otwarcia!
Dobry dźwięk, dobra prasa
Sala prasowa została zaprojektowana i skonfigurowana w taki sposób, aby mogła pracować automatycznie. Operator ma jednak możliwość, aby zarówno z poziomu panelu ściennego, jak i aplikacji na tablecie zarządzać globalnym poziomem głośności.
Zainstalowano tutaj trzy mikrofony na gęsiej szyi, dwa z nich znajdują się na stole konferencyjnym, a trzecia na mównicy, można tutaj wpiąć laptopa. Autor projektu nagłośnienia wnętrz i opiekun całego wdrożenia wszystkich rozwiązań audio na Opolskim Stadionie, Tomasz Nowicki z firmy Commercial Audio, zdecydował się wykorzystać w sali prasowej zwieszane głośniki Bose Professional DesignMax 3. Taki sam model został zastosowany również w sali VIP.
W zarządzającym salą prasową procesorze są uruchomione takie narzędzia jak automixer czy gain kontroler, dzięki którym sala jest zawsze, natychmiast gotowa do pracy, gdy jest to potrzebne i nie wymaga do obsługi specjalistycznej wiedzy.
Głównym punktem komutacyjnym jest konsoleta audio Yamaha TF-1 znajdująca się w kabinie spikera i to z niej wychodzą wszystkie sygnały, które można usłyszeć na trybunach, oczywiście z wyjątkiem DSO.
Podsumowanie
Itaka Arena w Opolu to kameralny, bardzo funkcjonalny, znakomicie wyposażony i świetnie przemyślany obiekt. To nowoczesny stadion piłkarski, spełniający wymogi III kategorii UEFA, na którym rozgrywki polskich i zagranicznych drużyn może oglądać prawie 12 000 widzów.
Obiekt został zaprojektowany i zrealizowany tak, aby nie tylko w komfortowy sposób oglądało się tutaj zmagania sportowe, ale także aby równie wygodnie się na nim pracowało, równocześnie przy zachowaniu najwyższych norm bezpieczeństwa wszystkich uczestników organizowanych tutaj imprez.
Co istotne, obiekt jest przystosowany nie tylko do organizacji meczów na szczeblu krajowym i międzynarodowym, ale także koncertów, festiwali i innych wydarzeń kulturalnych.
Z całą pewnością dużą część tego sukcesu stanowi bardzo nowoczesny, topowy, znany z najbardziej kultowych stadionów na świecie system nagłośnieniowy marki Bose Professional.
Nowy obiekt, otwarty w marcu w Opolu, jest pierwszym stadionem w Europie Środkowej, na którym został zainstalowany właśnie system Bose Professional.
Zainstalowany tutaj system ArenaMatch doskonale sprawdza się właśnie na tego rodzaju arenach sportowych, a o tym, jak znakomity jest to system i w jak przemyślany sposób został zaprojektowany w Opolu, najlepiej świadczy fakt, iż w trakcie strojenia konieczne było wykonanie niewielkich ruchów korekcją tylko w trzech jej punktach!
W trakcie widowiskowej inauguracji, przed wypełniającymi stadion do ostatniego miejsca opolanami i gośćmi, którzy przybyli specjalnie na to wydarzenie, wystąpili: Gromee, Feel, Vix.N, Jarecki, Robert Cichy, Intruz i Magdalena Meg Krzemień, a także znakomity muzyk, multiinstrumentalista, znany z widowiskowych i świetnie brzmiących koncertów Krzysztof Zalewski, którego marcowy występ, pomimo tego, iż odbywał się na środku stadionu, na niewielkiej pastylce, niczym nie odbiegał od koncertów na największych scenach festiwalowych czy występów w trakcie własnych tras koncertowych. Był po prostu ZNA-KO-MI-TY i, co równie ważne, był on zagrany i zaśpiewany w 100% na żywo!
Ciekawostką może być fakt, iż niemal każdy z realizatorów, którzy przyjechali tego dnia na stadion w Opolu z poszczególnymi artystami, wchodząc na teren obiektu zastanawiał się, czy to na pewno dobry pomysł, aby grać koncert z wykorzystaniem systemu stadionowego i czy, przynajmniej w trakcie otwarcia, nie powinien tutaj zostać zainstalowane dodatkowe grona. Jednak po pierwszych dźwiękach próby, na twarzy każdego z nich pojawiał się szeroki uśmiech i przyznawali oni zgodnie, iż mylili się co do systemu!
Zastosowane rozwiązania od Bose Professional z łatwością sprostały poszczególnym koncertom i z powodzeniem poradzą sobie z wieloma wydarzeniami artystycznymi, które będą tu organizowane. Co nie mniej ważne, w warunkach typowego meczu, zastosowana konfiguracja głośników zapewnia znakomitą czytelność głosu spikera czy komentatora, co w przypadku blisko 12 tysięcy rozentuzjazmowanych gardeł nie jest takie oczywiste i wciąż nieosiągalne na wielu innych obiektach w Polsce i poza granicami naszego kraju.
Oczywiście w przypadku największych produkcji koncertowych, gdy na murawie stanie scena, na pewno pojawi się na niej również nagłośnienie koncertowe, ale cały zainstalowany system został przemyślany w taki sposób, iż może on pełnić funkcję dogłośnienia trybun, której, jak pokazało wiele przypadków z przeszłości, często brakuje. Co więcej, w zależności od potrzeb, konfiguracji oraz ustawienia sceny, można wyłączyć wybrane grona, tak aby wyeliminować niepotrzebne odbicia np. od pustych krzesełek.
Możemy zdradzić, iż do twórców systemu nagłośnieniowego i gospodarzy Itaka Areny już zgłaszają się włodarze innych, podobnych obiektów w Polsce, którzy również chcieliby, aby na ich obiektach pracowały takie rozwiązania audio. Jesteśmy pewni, iż niedługo się to wydarzy!
Itaka Arena to nie stadion na pierwszą ligę, ale obiekt, którego może pozazdrościć Opolu wiele klubów ekstraklasowych. Ba! Bez trudu mogą się tutaj w przyszłości odbywać również rozgrywki międzynarodowe. Jednak to wszystko jest już w rękach, a dokładniej rzecz biorąc w nogach panów piłkarzy. Jedno jest pewne, lepsze warunki aby osiągać sukcesy i to te największe, trudno sobie wyobrazić!
Tekst i zdjęcia: Łukasz Kornafel, „AVIntegracje”
