Arktyka zmienia kolor na rdzawy. Naukowcy odkryli, iż to efekt chemii wywołanej przez topniejący lód.
Rzeki w północnych rejonach Arktyki coraz częściej przybierają intensywny, rdzawo-pomarańczowy kolor. Efekt ten może i jest spektakularny wizualnie, ale niesie za sobą poważne konsekwencje dla środowiska. Okazuje się, iż winowajcą jest lód, a dokładniej procesy chemiczne, które są uruchamiane w momencie, gdy ten topnieje i zamarza na nowo.
Nowe badania naukowców z Uniwersytetu w Umea w Szwecji pokazują, iż zamarznięta woda może być znacznie bardziej aktywna chemicznie, niż woda płynna. Szczególnie jeżeli chodzi o rozpuszczanie minerałów żelaza. To właśnie ten proces sprawia, iż arktyczne rzeki rdzewieją.
To zadziwiające. Zjawisko przeczy prawom chemicznym
Zwykle zakładamy, iż zimno spowalnia reakcje chemiczne. Jednak w tym przypadku badania pokazują coś przeciwnego. Kiedy zamarza woda, między kryształami lodu tworzą się mikroskopijne kieszonki płynu. W tych mikrosferach związki chemiczne mogą się koncentrować, a ich kwasowość rośnie do ekstremalnych poziomów. To właśnie tam zachodzą reakcje, które uwalniają żelazo z takich minerałów, jak getyt (naturalny tlenek żelaza).
Każdy taki cykl zamarzania i rozmarzania powoduje, iż uwalniane są kolejne porcje żelaza i związków organicznych. Proces pozostało bardziej intensywny, gdy w grę wchodzi słodka lub lekko słona woda. To właśnie takie środowiska wspomagają rozpuszczanie minerałów. Paradoksalnie obecność słonej wody (np. w bezpośrednim sąsiedztwie oceanu) może ten proces tłumić.
Potrzeba więcej próbek i badań
Choć w tej chwili przeprowadzana badania dają mocne podstawy do zrozumienia tego zjawiska, naukowcy chcą teraz sprawdzić, czy podobne procesy zachodzą w naturalnych warunkach wszędzie tam, gdzie w grę wchodzi lód i minerały żelaza – nie tylko w Arktyce, ale też np. w kwaśnych glebach czy w osadach pyłu atmosferycznego.
Można powiedzieć, iż lód nie jest już biernym magazynem pierwiastków, ale aktywnym chemicznie reaktorem, który wraz z ocieplającym się klimatem będzie miał coraz większy wpływ na skład wód i gleby. Zmiany klimatu uruchamiają nieoczywiste procesy w miejscach, które wydawały się wcześniej stabilne. Pamiętajmy, iż podwyższona zawartość żelaza i innych metali, takich jak cynk czy miedź, może wpływać na jakość wody, życie wodne i cały lokalny ekosystem.
*Grafika wprowadzająca wygenerowana przez AI
