Patelnia ze stali węglowej to prawdziwy kuchenny gamechanger. Jak jej używać? Jak o nią zadbać? Już tłumaczymy!
Spis treści [schowaj]
Co to jest patelnia ze stali węglowej?
Patelnia ze stali węglowej wykonana jest z surowej, niepowlekanej stali węglowej. To bardzo proste naczynie, bez żadnych „fancy” dodatków. Charakteryzuje się szybkim przewodzeniem ciepła, dużą odpornością na wysokie temperatury i naturalną nieprzywieralnością, która rozwija się z czasem dzięki sezonowaniu.
Stal węglowa to stop żelaza z niewielką domieszką węgla. W przeciwieństwie do stali nierdzewnej nie zawiera dodatków takich jak chrom czy nikiel, przez co nie jest odporna na korozję, ale za to znacznie lepiej przewodzi ciepło. Patelnia wykonana z tego materiału ma zwartą, twardą strukturę, która z czasem pokrywa się cienką warstwą patyny – naturalnej powłoki chroniącej stal i działającej jak nieprzywieralna powierzchnia.
To solidne, długowieczne naczynie, które zyskuje coraz większą popularność nie tylko w gastronomii, ale i w domowej kuchni. Choć wymaga nieco więcej uwagi niż np. teflon czy stal nierdzewna, jej właściwości cieplne, trwałość i uniwersalność (w tym pełna kompatybilność z indukcją) sprawiają, że jest to wybór wart rozważenia. I przede wszystkim bardzo zdrowe – nie ma tutaj żadnych dodatków, które mogą przechodzić do jedzenia.
Czy warto?
Patelnia ze stali węglowej łączy w sobie 3 ważne cechy – niezawodność, trwałość i prostotę. W przeciwieństwie do patelni pokrytych sztucznymi powłokami, stal węglowa nie ulega zużyciu w tradycyjnym sensie – im częściej jej używamy i odpowiednio pielęgnujemy, tym lepiej działa. Idealnie nadaje się do smażenia mięs, jajek, warzyw czy naleśników, a także do dań wymagających mocnego obsmażenia – np. steków. W dodatku to świetne narzędzie dla zaawansowanych kucharzy. Dzięki doskonałemu przewodnictwu cieplnemu, bardzo szybko reaguje na zmianę ustawień palnika, co pozwala na precyzyjne gotowanie.
Olbrzymia uniwersalność to kolejny atut – taka patelnia działa na wszystkich typach kuchenek, w tym indukcyjnych, a także nadaje się do piekarnika. Dobrze zaimpregnowana i wygrzana patelnia może służyć przez dziesięciolecia. To zakup na lata, który z czasem zyskuje na wartości użytkowej, a nie ją traci.
Zostaje też kwestia zdrowia. Korzystając z patelni ze stali węglowej nie musimy martwić się o mikrofragmenty z powłoki, które z czasem mogą przedostawać się do jedzenia.
Sprawdź: Najzdrowsza patelnia na indukcję – Ranking 2024 [TOP 10]
Jak korzystać z patelni ze stali węglowej?
Przed pierwszym użyciem należy patelnię wypalić (czyli przeprowadzić tzw. sezonowanie). Polega to na rozgrzaniu naczynia i naniesieniu cienkiej warstwy oleju o wysokiej temperaturze dymienia. Słonecznikowy czy rzepakowy nadadzą się doskonale, oliwa z oliwek już niezbyt. Potem olej należy wypalić w wysokiej temperaturze – najlepiej kilkukrotnie. W ten sposób powstaje ciemna patyna, która działa jak naturalna powłoka nieprzywieralna. Z każdym kolejnym użyciem i prawidłowym myciem patyna będzie się pogłębiać, a patelnia stanie się coraz bardziej odporna na przywieranie.
W codziennym użytkowaniu warto najpierw porządnie rozgrzać patelnię, zanim dodamy tłuszcz i składniki – wtedy jedzenie mniej przywiera. Niestety to jedna z dwóch głównych wad – gotowanie będzie bardziej czasochłonne. Idealnie nagrzać ją 6-7 minut przed użytkowaniem.
Druga wada to oczywiście fakt, że nie wsadzamy takiej patelni do zmywarki. Po smażeniu należy ją umyć bez użycia detergentu (wystarczy ciepła woda i gąbka), osuszyć i delikatnie natłuścić. Osuszenie jest absolutnie kluczowe – stal węglowa rdzewieje. W dodatku rdzewieje szybko. Właściwie pielęgnowana patelnia z stali węglowej to produkt na dziesięciolecia. Niewłaściwie pielęgnowana wytrzyma kilka miesięcy. Najlepiej podgrzać ją chwilę na kuchence po myciu, by wyparować resztki wilgoci.
Sprawdź: Wok – jaki wybrać? Czy wok na indukcję ma sens?
Uwaga – patelni ze stali węglowej nie jest w pełni uniwersalna
Choć patelnia ze stali węglowej ma wiele zalet, nie jest idealnym wyborem do każdego rodzaju potraw. Ze względu na swoją reaktywność chemiczną, nie zaleca się smażenia na niej kwaśnych składników, zwłaszcza dłużej. Sos pomidorowy? Raczej nie. Krewetki z w sosie cytrynowym? Wykluczone. Koreański sos z octem? Absolutnie nie. Takie potrawy mogą nie tylko zniszczyć powłokę patyny, ale też wpłynąć na smak potrawy i nadać jej metaliczny posmak. W skrajnych przypadkach może nawet dojść do odbarwień naczynia i zniszczenia.
Warto również unikać długiego duszenia mokrych potraw – np. gulaszy – szczególnie jeśli patelnia nie jest jeszcze dobrze wysezonowana. Stal węglowa najlepiej sprawdza się przy krótkim, intensywnym smażeniu na dużym ogniu. Jeśli planujemy przygotowanie potraw wymagających długiego gotowania z dużą ilością płynu lub kwasów, lepszym wyborem będzie żeliwo lub stal nierdzewna.
Stal węglowa czy nierdzewna?
Bardzo często początkujący miłośnicy gotowania zastanawiają się czy lepiej kupić patelnię ze stali węglowej czy może lepiej nierdzewnej. A już samo takie zastanawianie się to błąd. Poważnie! Wybór między patelnią ze stali nierdzewnej a węglowej nie sprowadza się do pytania „która lepsza?”, lecz raczej „do czego ma służyć?”. Oba typy naczyń mają swoje silne strony i najlepiej sprawdzają się w różnych zastosowaniach, dlatego najbardziej uniwersalnym rozwiązaniem jest posiadanie obu.
Patelnia ze stali nierdzewnej jest niezastąpiona do smażenia potraw z dużą ilością płynów, do redukcji sosów, a także do duszenia mięs i warzyw. Nie reaguje z kwaśnymi składnikami, nie wymaga sezonowania i jest łatwiejsza w codziennej pielęgnacji. Z kolei stal węglowa to narzędzie do zadań specjalnych – idealne do szybkiego obsmażania, uzyskania intensywnego przypieczenia i wyjątkowego smaku mięsa, ryb czy warzyw. Świetnie znosi wysokie temperatury i po wysezonowaniu staje się niemal nieprzywierająca. Nie ma sensu decydować się na jedną z nich – to tanie rzeczy, które posłużą nam przez długie lata.
Zobacz też:
Żeliwna patelnia – jak o nią dbać? Jak na niej gotować?
Patelnia elektryczna – jak wybrać odpowiednią?
